Διανύοντας το 8ο έτος κρίσης, ακόμα ψάχνουμε τον τρόπο επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια χρονική συγκυρία χώρες που βγήκαν από την κρίση, επανέκτησαν την πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές και καταγράφουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης (πχ Κύπρος, Ιρλανδία, Πορτογαλία), στην Ελλάδα αναζητούμε και δοκιμάζουμε “τρίτους δρόμους”, ψάχνουμε σωτήρες τύπου Αρτέμη Σώρρα, και κυρίως αδυνατούμε να αντιληφθούμε το πρόβλημα. Την ένδειξη αυτής της αδυναμίας, την αποτύπωσε ο πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Θεόδωρος Φέσσας στην εκδήλωση του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου στην εξής φράση: «Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η δημιουργία πλούτου και όχι η διανομή του».
Επιχειρηματικό περιβάλλον
Σε προηγούμενο άρθρο, είχα αποτυπώσει διεξοδικά το επιχειρηματικό περιβάλλον με τη χρήση δεικτών. Στο παρών μέρος του κειμένου, θα επιχειρήσω τη σύγκριση με τις γειτονικές χώρες. Η Ελλάδα, υποχώρησε στην παγκόσμια κατάταξη της Παγκόσμιας Τράπεζας σχετικά με την ευκολία του επιχειρείν (doing business index), στην 61η από την 58η θέση μεταξύ 190 χωρών κάτω από χώρες όπως η Γεωργία, η Λευκορωσία, το Καζακστάν, η Μολδαβία και η Ρουάντα. Ταυτόχρονα οι γειτονικές χώρες με εξαίρεση την Τουρκία (69η θέση) βρίσκονται υψηλότερα στην σχετική κατάταξη. Ενδεικτικά η Αλβανία είναι 58η, η Ιταλία 50η, η Ρουμανία 47η, η Βουλγαρία 39η, η Σερβία 36η, και η ΠΓΔΜ 10η. Στους επιμέρους δείκτες μεγάλη επιδείνωση παρουσιάζει ο δείκτης έναρξης επιχειρηματικότητας (56η από 49η θέση) και η λήψη πιστώσεων (82η θέση).
Η απόκλιση ποιότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη συνέβη διότι ενώ η Ελλάδα ξεκινούσε μια πορεία αποστροφής προς κάθε φιλελεύθερη πρακτική ενισχύοντας την αντιπαραγωγική γραφειοκρατία, τον κρατισμό και την υπερρύθμιση, η Ευρώπη πορευόταν με ταχείς ρυθμούς προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι πολιτικές ηγεσίες δεν είναι άμοιρες ευθυνών. Ενώ η παραγωγική οικονομία έχανε θέσεις εργασίας και η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα απομακρυνόταν από τις αλυσίδες αξίες και μετασχηματιζόταν σε συνοικιακά μαγαζιά, καφετέριες και σουβλατζίδικα, η εκάστοτε πολιτική ηγεσία αφενός ανακάλυπτε τέρατα και εχθρούς όπως η παγκοσμιοποίηση και αφετέρου προχωρούσε σε αθρόες προσλήψεις στο δημόσιο (με δανεικά) συγκρατώντας εικονικά την ανεργία και εξασφαλίζοντας μελλοντικές ψήφους.
Φορολογικό περιβάλλον
Η Ελλάδα σήμερα, είναι από τις χώρες με το πιο εχθρικό φορολογικό περιβάλλον. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα δεδομένα.
Ελλάδα | Βουλγαρία | ΠΓΔΜ | Αλβανία | |
Φορολογικός Συντελεστής | 29% | 10% | 10% | 15% |
Ασφαλιστικές Εισφορές | 24,6% | 18,5% | 0% | 15% |
ΦΠΑ | 23% | 20% | 18% | 20% |
Φορολογική Επιβάρυνση επί των εσόδων | 51,9% | 27% | 12,9% | 36,5% |
Το πρόβλημα, ωστόσο δεν είναι μόνο οι υψηλοί φόροι αλλά και η αύξησή τους, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται ένα μη σταθερό φορολογικό περιβάλλον και για τους επενδυτές. Ενδεικτικές είναι οι Γερμανικές επενδύσεις του 2015 όπου στη Ρουμανία επενδύθηκαν 3 δις, στην Σερβία 1,8 δις και στην Ελλάδα μόλις 1 δις μέρος του οποίου αφορά την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων στη Fraport.
Ένα άλλο πρόβλημα, σχετικά με τη φορολογική πολιτική, αποτυπώνεται στην έκθεση του εκπροσώπου του ΔΝΤ, Paul Thomsen, όπου χαρακτηρίζει υψηλό το αφορολόγητο των 8750€, που έχει ως αποτέλεσμα οι μισοί μισθωτοί να μην πληρώνουν φόρους, να μην διευρύνεται η φορολογική βάση και ουσιαστικά το κράτος να παίρνει από τις “ίδιες τσέπες” (που πτωχεύουν) όλο και περισσότερα χρήματα δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ύφεσης και φτωχοποίησης.
Διαγραφές επιχειρήσεων
Η υψηλή φορολογία σε συνδυασμό με την ύφεση, την έλλειψη ρευστότητας και τα εμπόδια που δημιουργούν οι κεφαλαιακοί έλεγχοι, προκαλούν ασφυκτικό περιβάλλον για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με στοιχεία του ΓΕΜΗ, οι διαγραφές των επιχειρήσεων το 2016 αυξήθηκαν κατά 14% (31.273 έναντι 27.655), ενώ οι εγγραφές νέων επιχειρήσεων περιορίστηκαν στις 27.327 έναντι 28.289 το 2015. Θετικά είναι τα στοιχεία σχετικά με τις ΑΕ, όπου το 2015 οι συστάσεις ήταν 536 και οι διαγραφές 1033 ενώ το 2016 τα αντίστοιχα μεγέθη είναι 546 και 833. Ουσιαστικά συστάθηκαν περισσότερες και διαγράφτηκαν λιγότερες σε σχέση με πέρυσι.
Το τέρας του δημοσίου – 1 θέση στο δημόσιο αντιστοιχεί σε απώλεια 6 θέσεις στον ιδιωτικό τομέα
Καθώς στον ιδιωτικό τομέα οι θέσεις εργασίας μειώθηκαν κατά 37.667 στον δημόσιο τομέα αυξήθηκαν κατά 6.803. Τα παραπάνω νούμερα δικαιολογούν τον τίτλο, καθώς για κάθε μια πρόσληψη στο δημόσιο χάνονται 6 θέσεις από τον ιδιωτικό τομέα. Ταυτόχρονα με αυτήν την αναλογία, το κόστος εργασίας στο δημόσιο αυξήθηκε κατά 4,5% ενώ στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκε κατά 3,1%. Το πρόβλημα του μεγέθους του Ελληνικού δημοσίου προκύπτει από το αναλογικά μικρό μέγεθος του ιδιωτικού τομέα.
Και το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο χρήσιμοι είναι όλοι αυτοί οι δημόσιοι υπάλληλοι όταν υφυπουργός μη μηδενικό κοινοβουλευτικό έργο (άνευ αρμοδιοτήτων ουσιαστικά), προσέλαβε 15 συμβούλους και τους πλήρωσε υπερωρίες 500 ωρών μόνο τον Δεκέμβριο ενώ το κράτος υπολειτουργεί (πχ νοσοκομεία, και δημόσιες συγκοινωνίες);
3 Συμπεράσματα αντί επιλόγου
Α) Χρειάζεται μείωση δημοσίων δαπανών, όχι όμως από τομείς όπου το κράτος ήδη υπολειτουργεί αλλά με μείωση προσωπικού, κυρίως μετακλητών υπαλλήλων και διορισμούς ημετέρων (πχ ανίψια υπουργών, αδέρφια κομματικών στελεχών, διορισμοί στην κρατική τηλεόραση αρθρογράφων κομματικών εφημερίδων).
Β) Η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας θα γίνει με ιδιωτικές επενδύσεις και όχι από δανεικά χρήματα, υπερφορολόγηση και ανάθεση δημοσίων έργων σε εργαλάβους – εκδότες – επίδοξους καναλάρχες. Ωστόσο απαιτείται βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και σταθερότητα. Αντί αυτού παρακολουθούμε σε κάθε μεγάλη επένδυση υπουργούς να υπογράφουν…. κλαίγοντας.
Γ) Αν οι συνθήκες άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας δεν βελτιωθούν με άμεσες παρεμβάσεις της Πολιτείας, οι συνέπειες για την οικονομία και την απασχόληση αναμένονται δυσμενείς (πόσο χειρότερα μπορούν να πάνε τα πράγματα; πολύ!): χαμένες θέσεις εργασίας, αύξηση του brain drain, μείωση φορολογικών εσόδων και εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων, αποδυνάμωση του τραπεζικού συστήματος.
Πηγές:
- ΣΚΑΪ – Σαββατοκύριακο με δράση
- ΣΕΒ
- ΙΟΒΕ
- ΒΕΘ
- doingbusiness.org