Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η εποχή που διανύουμε είναι η εποχή της ψηφιοποίησης . Όλα γύρω μας μετατρέπονται σε ηλεκτρονική μορφή ή κάποια στιγμή θα μετατραπούν. Ψηφιακή εκπαίδευση, ψηφιακή διακυβέρνηση, ψηφιακή αλληλογραφία και άλλες τόσες υπηρεσίες που μέχρι στιγμής πραγματώνονταν από ανθρώπους, πλέον γίνονται μέσω υπολογιστή και κινητών. Οπότε ήταν αναπόφευκτο να μην εξελιχθούν και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε κάτι αντίστοιχο, γεννώντας το FinTech. Bitcoin, Digital wallet, mobile banking, Viva.gr, e-banking. Η έννοια του Fintech βρίσκεται παντού γύρω μας, αλληλεπιδρούμε καθημερινά με αυτή και ξεκινά να καθιερώνεται στην ελληνική καθημερινότητα με αργά αλλά σταθερά βήματα. Στο δεύτερο Οικονομικό Φόρουμ Δελφών που έλαβε χώρα στις 2 Μαρτίου 2017 ένα από τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν η επίτευξη της μετάβασης στην ψηφιακή εποχή. Στις 9 Μαρτίου 2017 έλαβε χώρα στο Παλαιό Χρηματιστήριο Αθηνών το πρώτο Fintech συνέδριο με όνομα “ ΑΤΗ Finnovation 17” . H ελληνική οικονομική κοινότητα έχει πλέον κατανοήσει ότι πρέπει να ενθαρρύνει την εξέλιξη, να προετοιμάσει το έδαφος και να αξιοποιήσει στο μέγιστο τα οφέλη αυτής της νέας μορφής παροχής υπηρεσιών.
Ορισμός του FinTech
Ως Financial Technology ορίζεται η ψηφιοποίηση και η χρήση νέων τεχνολογιών στον χρηματοοικονομικό, τραπεζικό και ασφαλιστικό τομέα. Η τάση που δημιουργείται τείνει να αντικαταστήσει τις τραπεζικές υπηρεσίες με αυτές τεχνολογικών εταιριών που είναι πιο σύγχρονες, καινοτόμες και άνετες στον καταναλωτή. Στην κατηγορία του Fintech εντάσσονται εταιρίες που αναπτύσσουν λύσεις σε ηλεκτρονικές πληρωμές, σε ηλεκτρονική τραπεζική, μεταφορές χρημάτων , εκκαθαρίσεις συναλλαγών και στα εναλλακτικά νομίσματα
Λόγοι καθιέρωσης του FinTech
Ο πρώτος και σημαντικότερος λόγος είναι η τεχνολογική άνθηση που άρχισε να πραγματοποιείται από τις αρχές του αιώνα. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας σε όλες τις μορφές ήταν ραγδαία και άνοιξε τον δρόμο στην μετέπειτα εξέλιξη. Όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. Μέχρι τότε ο κόσμος εμπιστεύονταν το υπάρχον τραπεζικό σύστημα και δεν είχε τα κατάλληλα τεχνολογικά μέσα Μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008 η εμπιστοσύνη του κόσμου στα παραδοσιακά τραπεζικά ιδρύματα άρχισε να φθίνει. Οι τράπεζες φάνηκαν κατώτερες των περιστάσεων να διαχειριστούν τον πλούτο. Επιπλέον εκείνη η περίοδος ήταν η αρχή της καθιέρωσης των smartphones στην αγορά, τα οποία υπήρχαν μέχρι τότε, αλλά δεν χρησιμοποιούνταν ευρέως από το καταναλωτικό κοινό, κυρίως λόγω της τιμής τους αλλά και της μόδας. Tότε το έδαφος ήταν πρόσφορο για να ευδοκιμήσει το FinTech και να κάνει τα πρώτα δειλά βήματα. Στην Ελλάδα αυτή η αλλαγή ήρθε πολύ αργότερα αλλά και πολύ πιο βίαια όταν επιβλήθηκαν κεφαλαιακοί περιορισμοί, τα γνωστά capital controls. Οι περιορισμοί στις προσωπικές αναλήψεις, στις εταιρικές συναλλαγές και στις μεταφορές κεφαλαίων και πληρωμών προς το εξωτερικό οδήγησαν πολλούς καταναλωτές και εταιρείες να χρησιμοποιήσουν ευρύτερα τις ηλεκτρονικές μεθόδους συναλλαγών και πληρωμών, και τις επιχειρήσεις να εξελίξουν τις υπηρεσίες τους και να επενδύσουν σε αυτήν την εξέλιξη.
Δραστηριότητα των FinTech Startups
Όπως προαναφέρθηκε η Ελλάδα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Ο κόσμος δεν εμπιστεύεται τόσο την απρόσωπη σχέση με το αγαθό ή την υπηρεσία που λαμβάνει. Θέλει να έχει απέναντί του τον ιδιοκτήτη, να βλέπει το πάθος για αυτό που κάνει και να καταλαβαίνει ότι έχει την καλύτερη δυνατή μεταχείριση. Βρισκόμαστε πολύ πίσω από το επίπεδο όπου βρίσκονται άλλες χώρες. Αυτό έχει να κάνει με όλη τη δομή και την ωριμότητα της αγοράς. Ο τρόπος για να εισαχθεί ο μέσος καταναλωτής σε αυτή την καινούργια υπηρεσία φαίνεται να είναι μέσω των παραδοσιακών τραπεζικών ιδρυμάτων, οι οποίες δείχνουν να είναι έτοιμες να εξελιχθούν και να συνεργαστούν με τις εγχώριες startups, ώστε αφενός οι startups να υποστηριχθούν για να γίνουν ώριμες εταιρείες και αφετέρου να ωφεληθούν η τράπεζα, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και η ελληνική οικονομία. Δύο από τις τράπεζες που παρουσιάζουν μεγαλύτερη «κινητικότητα» στην παροχή σύγχρονων ηλεκτρονικών υπηρεσιών και μιλούν ανοιχτά για την υποστήριξη του FinTech είναι η Εθνική Τράπεζα (ΕΤΕ) και η Eurobank. Μία από τις μεγάλες τάσεις και στον τραπεζικό κλάδο είναι η δημιουργία ανοιχτών πλατφόρμων. Έχει τεθεί μία στρατηγική που περιλαμβάνει open APIs, Blockchain, wearables, smart TVs και άλλα πεδία. Η Εθνική, στο πλαίσιο του i-Bank (κανάλια αυτόματης τραπεζικής εξυπηρέτησης, e- και m-banking), κυκλοφόρησε προσφάτως μία ξεχωριστή εφαρμογή για την αποστολή μικρών χρηματικών ποσών μεταξύ ιδιωτών. Η τράπεζα, επίσης, επενδύει σε τεχνολογικές startups μέσω του NBG Business Seeds. Τον Απρίλιο διοργανώνει έναν FinTech hackathon και, πλέον, εξετάζει τη δημιουργία ανοιχτών API για την ανάπτυξη λύσεων από τρίτους προγραμματιστές πάνω στις υποδομές της. H Eurobank από την άλλη διοργανώνει τον διαγωνισμό “Βeyond Hackathon” μεταξύ 17-19 Μαρτίου στις εγκαταστάσεις της στην Ν.Ιωνία που έχει στόχο να προάγει την ανοιχτή καινοτομία στον κλάδο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σε συνεργασία με τους επιχειρηματικούς φορείς Found.ation & The Cube. Η πιο σημαντική εταιρεία του κλάδου αυτή την στιγμή είναι η Viva, η οποία αποτελεί μέλος του ομίλου εταιρειών πληροφορικής Realize που δραστηριοποιείται από το 2000. Έγινε κυρίως γνωστή από τις υπηρεσίες ηλεκτρονικών κρατήσεων για εισιτήρια μεταφορών και θεαμάτων. Από το 2014 είναι η μοναδική ελληνική εταιρεία η οποία έχει λάβει αδειοδότηση από το Ευρωσύστημα ως Ίδρυμα Έκδοσης Ηλεκτρονικού Χρήματος, κάτι που της επιτρέπει υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος να λειτουργεί υπηρεσίες ηλεκτρονικής τραπεζικής σε όλο τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. Μετά από μία σημαντική επένδυση από επενδυτικές εταιρείες λάνσαρε το πρώτο της μεγάλο προϊόν: το Viva Wallet επιτρέπει στους χρήστες του να μεταφέρουν χρήματα από τον προσωπικό τους λογαριασμό και να τα «αποθηκεύουν» σε ένα ψηφιακό πορτοφόλι, μέσα από το οποίο μπορούν να πραγματοποιούν πληρωμές σε συνεργαζόμενους εμπόρους ή να εξοφλούν τους λογαριασμούς τους. Παράλληλα, μέσω μίας MasterCard μπορούν να «συγχρονίζουν» το ψηφιακό τους πορτοφόλι και με πλαστική κάρτα για πληρωμές σε φυσικά καταστήματα. Η Viva έχει λανσάρει επίσης τη δική της σειρά τερματικών POS για τη λήψη πληρωμών μέσω πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών στο φυσικό σημείο πώλησης από την πλευρά των εμπόρων. Η γενικότερη σχέση μεταξύ τραπεζών και FinTech Startups είναι καλή και υπάρχει κλίμα συνεργασίας.
Αντιθέτως στον υπόλοιπο κόσμο, οι δυο κλάδοι βρίσκονται σε διαμάχη για το μερίδιο της αγοράς. Αυτό που θορύβησε τον παραδοσιακό τραπεζικό κλάδο ήταν η χορήγηση επίσημης άδειας λειτουργίας στην γερμανική startup N26 από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δείχνοντας την τεράστια δυναμική των σοβαρών startups αλλά και την αλλαγή στις χρηματοπιστωτικές συνήθειες. Oι startups του εξωτερικού έχουν δυναμικότητα που τους επιτρέπει να ανταγωνιστούν τα παραδοσιακά τραπεζικά ιδρύματα και όπως διαμορφώνεται το νομικό πλαίσιο να καθιερωθούν στην συνείδηση του κόσμου που είναι και το πιο σημαντικό. Οι συγχωνεύσεις και οι συνεργασίες στο εξωτερικό φθίνουν και οι δυο αντίπαλοι πλέον έρχονται σε ανοιχτή σύγκρουση με τις FinTech startups να βγαίνουν κερδισμένες και να παίρνουν κομμάτι του τζίρου των παραδοσιακών τραπεζών. Χαρακτηριστικό της ακμής των startup είναι η άνοδος πολλών ΙnsTech(Insurance Technology) που αποτελεί ανερχόμενο τομέα και καθιερώνεται στην ηλεκτρονική αγορά. Οι τράπεζες βλέπουν τον τζίρο να μειώνεται και απειλούνται και οι παρακάτω αριθμοί το αποδεικνύουν. Aναγνωρισμένοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί αμφισβητούνται από start-up εταιρείες μικρότερου μεγέθους, αλλά και από τεχνολογικές εταιρείες-κολοσσούς, όπως η Alibaba της Κίνας, οι οποίες διεκδικούν μερίδιο από τα τραπεζικά ιδρύματα με όπλο πρωτοποριακές τεχνολογικές λύσεις.
Τα FinTech Startup του 2016
Betterment
Έχει την έδρα του στη Νέα Υόρκη και προσφέρει αυτοματοποιημένες και προσωποποιημένες επενδυτικές υπηρεσίες.
WePay
H έδρα του είναι στο Σαν Φρανσίσκο και προσφέρει πληρωμές μέσω πιστωτικών καρτών για Eshop κυρίως, με έσοδα 25 εκατ. δολ. το 2014.
Affirm
Ιδρύθηκε το 2013 από τον Max Levchin, συνιδρυτή του PayPal, και προσφέρει δάνεια για μεγάλες αγορές όπως για παράδειγμα για φοιτητές μεγάλων πανεπιστημίων. Έχει συγκεντρώσει επενδυτικά κεφάλαια 275 εκατομμυρίων δολαρίων.
CommonBond
Ασχολείται με το φοιτητικό χρέος και δανεισμό στις ΗΠΑ, ενα χώρο που χαρακτηρίζεται «κόκκινος» μια και υπάρχουν πολλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Kabbage
Προσφέρει δάνεια για κεφάλαια κίνησης σε μικρο-μεσαίες επιχειρήσεις με σχετικά μικρό χρόνο αποπληρωμής.
Orchard Platform
Πρόκειται για μια πλατφόρμα που συνδέει επενδυτές με 130 δανειστές ενώ προσφέρει υπηρεσίες και σε τρίτους μεγάλους δανειστές. Έχει συγκεντρώσει επενδυτικά κεφάλαια 44,7 εκατ. δολ.
TranferWise
Έχει την έδρα του στο Λονδίνο και προσφέρει παγκόσμια μεταφορά χρημάτων με χαμηλό κόστος. Έχει συγκεντρώσει επενδυτικά κεφάλαια 91 εκατ. δολ.
Meniga
Πρόκειται για μια διαφορετική startup μια και προσφέρει ειδικό λογισμικό ελέγχου κίνησης του χρήματος με πελάτες της να είναι οι μεγάλες τράπεζες. Έχει την έδρα της στην Ισλανδία και ήδη έχει κλείσει τη πρώτη της μεγάλη δουλειά με την μεγαλύτερη τράπεζα της Ευρωζώνης, Santander, η οποία διαχειρίζεται 1,3 τρισ. ευρώ.
Επενδύσεις και Έσοδα στο Fintech
Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι επενδύσεις στον τομέα του FinTech σε παγκόσμιο επίπεδο τριπλασιάστηκαν. Μάλιστα, σε πρόσφατη έκθεσή της, η εταιρεία συμβούλων McKinsey προέβλεψε ότι ο ανταγωνισμός από τον κλάδο της νέας τεχνολογίας αναμένεται να μειώσει τα συνολικά κέρδη του τομέα καταναλωτικής χρηματοδότησης κατά το εντυπωσιακό ποσοστό του 60% έως το 2025. Το 2014, οι επενδύσεις σε FinTech Startup άγγιξαν τα 12 δισ. δολάρια, ενώ μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2015 είχαν επενδυθεί 10,5 δισ. Δολάρια.Σύμφωνα με προβλέψεις οι τράπεζες της Αμερικής θα διπλασιάσουν τις επενδύσεις τους σε νέες τεχνολογίες και ηλεκτρονικές υπηρεσίες, στα 20 δισ. δολάρια το 2017. Στην Ευρώπη, ως τα πιο σημαντικά FinTech κέντρα έχουν αναδυθεί το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία (623 εκατ. δολ. επενδύσεων το 2014), οι Σκανδιναβικές χώρες (345 εκατ.) και η Ολλανδία (306 εκατ. δολ. το 2014). Εταιρείες με συστήματα πληρωμών και μεταφοράς χρημάτων, με δάνεια αλλά και αυτοματοποιημένες επενδυτικές υπηρεσίες είναι η «αιχμή του δόρατος» του FinTech προσφέροντας άμεση και εύκολη πρόσβαση από κάποια φορητή συσκευή ή τον υπολογιστή σε μια μεγάλη γκάμα υπηρεσιών και μάλιστα φθηνότερα από άλλες παρόμοιες παραδοσιακές υπηρεσίες. Εταιρείες όπως το TransferWise διαχειρίζεται αυτή τη στιγμή 750 εκατ. δολ. σε προσωπικές μεταφορές χρημάτων ανά το κόσμο ενώ άλλες σαν το Wesabe και το BitInstant έκλεισαν. Τα FinTech startup κατά κανόνα χρειάζονται μεγάλα κεφάλαια εκκίνησης και αρκετό χρόνο για να καταστούν κερδοφόρα.Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι τα startup του χώρου μπορούν να αποκτήσουν ένα σημαντικό μερίδιο του τζίρου των τραπεζών, κοντά στα 5 τρισ. δολ. στο κοντινό μέλλον.
…αντί για Επίλογο
Η ραγδαία ανάπτυξη του χρηματοοικονομικού τομέα και η μεγάλη ανάμειξη της τεχνολογίας έχει λειτουργικά πλεονεκτήματα αλλά φέρνει τον άνθρωπο σε δεύτερη μοίρα στην λήψη αποφάσεων. Το τεχνοκρατούμενο πνεύμα υπερισχύει, η αποπροσωποποίηση κυριαρχεί και χάνεται ο αρχικός σκοπός δημιουργίας της μηχανής. Η τεχνολογία πρέπει να συμπληρώνει και όχι να υποκαθιστά τον άνθρωπο και η πρόοδος δεν πρέπει να συγχέεται με την εξέλιξη, καθώς αυτή μπορεί να είναι και αρνητική. Σε ένα τομέα όπως τα χρηματοοικονομικά, η ανθρώπινη παρέμβαση είναι αναγκαία. Η μηχανή πράγματι ξέρει να ορίζει την καλύτερη τιμή και να εκτελεί την εντολή με τον καλύτερο τρόπο, αλλά μην ξεχνάμε ότι η μηχανή έχει άλλο ένα χαρακτηριστικό : δεν έχει συναισθήματα. Η μηχανή μπορεί να δουλεύει ασταμάτητα ενώ ο άνθρωπος όχι. Όμως ο άνθρωπος ξέρει το δίκαιο και το ηθικό, ενώ η μηχανή όχι.
Πηγές:
Capital.gr
Fortunegreece.com
News247.gr
Cnn.gr
Startupper.gr