Οδυσσέας Δημητρακόπουλος, απόφοιτος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ

Στις μέρες μας, η παρουσία των γυναικών στον τομέα της επιχειρηματικότητας συνεχώς αυξάνεται. Αναλαμβάνουν υψηλές διευθυντικές θέσεις, θέσεις διευθυνουσών συμβούλων, προέδρων, καθώς επίσης πολλές είναι αυτές που επιχειρούν να ανοίξουν τη δική τους επιχείρηση. Βέβαια, πριν φτάσουμε στη γυναίκα του σήμερα, πρέπει να λάβουμε υπόψη και να αναγνωρίσουμε τον αγώνα που έκαναν οι γυναίκες για να φτάσουν στο σημείο αυτό. Ένας αγώνας που, όπως φαίνεται από την ιστορία, μόνο εύκολος και ευνοϊκός δεν είναι.

Οι έννοιες της επιχειρηματικότητας και της γυναικείας επιχειρηματικότητας

Ο όρος «επιχειρηματικότητα» προέρχεται από το ρήμα «επιχειρώ», που σημαίνει «ενεργώ με κάποιον συγκεκριμένο στόχο», «προσπαθώ να επιτύχω κάτι». Αναλυτικότερα, ο διεθνώς αναγνωρισμένος όρος της επιχειρηματικότητας είναι «entrepreneurship». Η ρίζα του όρου αυτού εμφανίζεται στο γαλλικό ρήμα «entreprendre», που σημαίνει «αναλαμβάνω». Συνεπώς, η έννοια της επιχειρηματικότητας σχετίζεται με τις δεξιότητες και τις συμπεριφορές από την σύλληψη της ιδέας μέχρι και την οργάνωση και τη διοίκηση μιας δραστηριότητας.

Κατά καιρούς, πολλοί ήταν οι επιστήμονες που θέλησαν να δώσουν έναν ακριβή ορισμό για την έννοια της «γυναικείας επιχειρηματικότητας». Ο Lavoie ήταν ένας από αυτούς και υποστήριξε πως γυναίκα επιχειρηματίας θεωρείται εκείνη που αναλαμβάνει να ξεκινήσει μια νέα επιχείρηση. Παράλληλα, λαμβάνει υπόψη τους συναφείς κινδύνους, καθώς και τις οικονομικές, διοικητικές και κοινωνικές ευθύνες που επιβάλλει η καθημερινή της εποπτεία.

Η παρουσία της γυναίκας στα αρχαία χρόνια

Εμβαθύνοντας στην ιστορία της γυναικείας επιχειρηματικότητας, για να φτάσουμε στην γυναίκα του σήμερα κρίνεται καίριας σημασίας να γίνει η αρχή από την προϊστορία και την αρχαία Ελλάδα. Η θέση των γυναικών τότε, προορίζονταν αποκλειστικά στην οικογένεια και στο σπίτι. Δηλαδή αυτό τις περιόριζε στις εργασίες του νοικοκυριού και στην φροντίδα των παιδιών και του άνδρα. Ήταν ξεκάθαρο πως δεν είχαν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες με εξαίρεση τις γυναίκες της Σπάρτης. Αυτές ασχολούνταν με τη γεωργία και με τη διαχείριση του εισοδήματος έτσι, ώστε ο άνδρας να ασχολείται με τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις. Η υποβάθμιση της συνεχίστηκε κατά την περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με την διαφορά πως μπορούσε πλέον να μορφωθεί.

Μια αξιοσημείωτη εξέλιξη έλαβε χώρα κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Η γυναίκα πλέον μπορούσε, εκτός από το να μορφωθεί, να έχει και κοσμική ζωή. Η πρόοδος αυτή, ωστόσο, αφορούσε τις πλούσιες γυναίκες της εποχής, διότι για τις φτωχές κάτι τέτοιο δεν ίσχυε.

Η εξέλιξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας στα νεότερα χρόνια

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Ελληνίδες αρχίζουν να εργάζονται και εκτός σπιτιού. Ασχολούνται με τη γεωργία, το εμπόριο και τη βιομηχανία, εξυπηρετώντας έτσι μερικές από τις εργασίες στο νοικοκυριό τους. Από τα μέσα του 18ου αιώνα στο εξωτερικό, πολλές γυναίκες άρχισαν να αναλαμβάνουν επιχειρήσεις όπως ταβέρνες, υφαντουργεία, καταστήματα λιανικής πώλησης. Αν και όλη αυτή η κατάσταση δεν ήταν τόσο αποδεκτή από την κοινωνία, ήρθε η Βιομηχανική επανάσταση να αλλάξει τόσο την κοινωνία, όσο και την οικονομία. Έχοντας φτάσει στον 19ο αιώνα, οι γυναίκες προτιμούν τα βιομηχανικά επαγγέλματα και πλέον η πρόοδος ήταν μονόδρομος. Ωστόσο, η αμφισβήτηση και τα κοινωνικά στερεότυπα εξακολουθούσαν να υπάρχουν. Αρωγός στην προσπάθεια αυτή ήταν και ο φεμινισμός, ο οποίος σημείωσε μεγάλη ανάπτυξη κατά την εν λόγω περίοδο. Το 1930 και έπειτα από σκληρούς αγώνες των γυναικών δίνεται στην Ελληνίδα το δικαίωμα ψήφου υπό μερικούς όρους.

  1. Να έχει συμπληρώσει το 30ο έτος της ηλικίας της.
  2. Να είναι εγγράμματη.
  3. Δικαίωμα ψήφου είχε μόνο στις δημοτικές εκλογές.
  4. Μπορούσε να εκλέγει, αλλά όχι να εκλεγεί.

Η γυναίκα επιχειρηματίας του σήμερα

Μερικά χρόνια αργότερα, το 1952, η γυναίκα μπορεί και να εκλέγεται, έχοντας για πρώτη φορά ίσα πολιτικά δικαιώματα με τον άνδρα. Μάλιστα η 23η Απριλίου 1944, αποτελεί μια ιδιαίτερη ημερομηνία για τις Ελληνίδες, καθώς εκλέγονται στην Βουλή οι πρώτες γυναίκες βουλευτές. Πρόκειται για τις εξής βουλευτές: Χρύσα Χατζηβασιλείου, Μαρία Σβώλου, Καίτη Νισυρίου- Ζεύγου, Μάχη Μαυροειδή και Φωτεινή Φιλιππίδη. Ακόμα και μετά από αυτήν την μεγάλη πρόοδο των γυναικών, ο περιορισμός στην ενασχόληση τους με τις οικιακές εργασίες παρέμενε. Από τα τέλη του 19ου αιώνα αρχίζουν πλέον οι γυναίκες να καταλαμβάνουν θέσεις στο δημόσιο, αλλά και στα κυβερνητικά αξιώματα.


Φτάνοντας στις μέρες μας, οι σημερινές γυναίκες έχουν ίσα πολιτικά δικαιώματα με τους άνδρες και ίσα δικαιώματα στην μόρφωση. Παράλληλα, είναι απόλυτα ικανές να αναλάβουν τόσο διευθυντικές – και γενικότερα υψηλές – θέσεις, όσο και να «χτίσουν» την δική τους επιχείρηση. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, πολλές κυβερνήσεις και παγκόσμιοι οργανισμοί προωθούν την γυναικεία επιχειρηματικότητα, καθώς αντιλαμβάνονται τα οφέλη στην παγκόσμια οικονομία. Η Αμερικανίδα συγγραφέας Wendy Diamond ήταν εκείνη που εμπνεύστηκε την Ημέρα της Γυναικείας Επιχειρηματικότητας,. Με τη συμβολή του ΟΗΕ και άλλων πολυεθνικών εταιρειών καθιερώθηκε στις 19 Νοεμβρίου. Παρακάτω παρατίθεται μια έρευνα της εταιρείας ICAP Group για το 2011, η οποία αφορούσε εταιρείες στην Ελλάδα που διοικούνται από γυναίκες.

Κατανομή εταιρειών βάση συνολικού κύκλου εργασιών

Πίνακας κατανομής εταιρειών βάση συνολικού κύκλου εργασιών
Κύκλος εργασιών Σύνολο εταιρειών Αριθμός εταιρειών που διοικούνται από γυναίκες Συμμετοχή εταιρειών που διοικούνται από γυναίκες Αριθμός εταιρειών
<2 εκατ. 20198 4146 20,50% 0
2-10 εκατ. 5115 753 14,70% 274
10-50 εκατ. 1571 202 12,90% 203
>50 εκατ. 430 24 5,60% 23
ΣΥΝΟΛΟ 27314 5125 18,80% 500

Σύμφωνα με το Fortune Greece, μερικές από τις πιο ισχυρές γυναίκες στις επιχειρήσεις για το 2021 είναι:

  • η Μαρία Σκλαβενίτου, πρόεδρος της Σκλαβενίτης Α.Ε.,
  • η Έφη Κουτσουρέλη, αντιπρόεδρος της Quest Holdings,
  • η Ιουλία Τσέτη, Διευθύνουσα Σύμβουλος του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη (ΟΦΕΤ),
  • η Ασημίνα Τζήκα, η Διευθύνουσα Σύμβουλος της Elvial,
  • η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση.

Επίλογος

Συνοψίζοντας, αντιλαμβανόμαστε πως η γυναίκα πέρασε από πολλά «κύματα» για να φτάσει στο σήμερα. Το σίγουρο όμως είναι πως η επιχειρηματικότητα είναι ένας τομέας που δεν ξεχωρίζει χαρακτηριστικά όπως το φύλο. Απαιτεί πολλά άλλα διαφορετικά χαρακτηριστικά και δυνατότητες που η σημερινή γυναίκα κατέχει και μπορεί να προοδεύσει τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.

Βιβλιογραφικές πηγές

Lavoie, D. (1985). A New Era for Female Entrepreneurship in the ’80s. Journal of Small Business, σσ. 34-43.

Sobel, R. (2008). The Consise Encyclopedia of Economics: Entrepreneurship. Library of Economics and Liberty.

Γανατοπούλου, Μ. Β. (2019). ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΖΩΗΣ. Βόλος.

Καλιάρχη, Μ. (2012). Η Γυναικεία Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Αθήνα.

Ηλεκτρονικές πηγές

Fortune Greece

Απάντηση