Γρηγορούδης Δημήτρης, φοιτητής οικονομικών επιστημών ΑΠΘ:
Ανατρέχοντας στην ιστορία του κόσμου, χρειαζόσουν στρατιωτική δύναμη και ιμπεριαλιστικές τάσεις για να κατακτήσεις μία χώρα και να την έχεις υπό τον έλεγχό σου. Σήμερα υπάρχουν άλλοι τρόποι, που δεν επιτάσσουν στρατιωτικά μέσα ή ανθρώπινες απώλειες για να κυριαρχήσεις σε μία χώρα και να απολαμβάνεις τα προνόμια.
Είναι γνώστη η έννοια της παλιομοδίτικης πλέον αποικιοκρατίας, όπου κατέρρευσε στα μέσα του 20ου αιώνα.
Ποια είναι όμως τα οφέλη του έλεγχου των αποικιών; Σύμφωνα με τη θεωρία του A.G. Frank “Η ανάπτυξη της υπανάπτυξης” στο παραδοσιακό αποικιοκρατικό μοντέλο, υπάρχουν 2 βασικά οφέλη:
- Η ιμπεριαλιστική δύναμη (ο πυρήνας) αποσπά πολύτιμο ακατέργαστο πλούτο (πρώτη ύλη), φτηνό εργατικό δυναμικό (ή μηδενικό με τους δούλους) και το δυνητικό οικονομικό πλεόνασμα από την αποικία (περιφέρεια ή δορυφόρο).
- Η ιμπεριαλιστική δύναμη επιβάλει μια μονοπωλιακή δομή στην αγορά της αποικίας της, πουλώντας τα δικά της τελικά προϊόντα.
Η θεωρία του A.G. Frank “Η ανάπτυξη της υπανάπτυξης” εξηγεί πολύ καλά το πώς η εκμετάλλευση των αποικιών, ανέπτυξαν οικονομικά της σημερινές υπερδυνάμεις. Αυτή η θεωρία εντάσσετε στις θεωρίες εξάρτησης που εξηγούν το πως οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (πχ. Ισπανία, Γαλλία) αναπτύχθηκαν, εξαρτώμενες από τις αποικιοκρατικές χώρες οι οποίες υπαναπτύχθηκαν ακόμη περισσότερο(πχ. χώρες τις Αφρικής).
Μέτα την κατάρρευση του παραδοσιακού αυτού μοντέλου, επικράτησε ένα νέο μοντέλο στις χώρες που ανεξαρτητοποιηθήκαν, αυτό της λεγόμενης νέο-αποικιοκρατίας, όπου η ιμπεριαλιστική δύναμη δεν έχει πλέον πολιτικό-στρατιωτικό έλεγχο, αλλά τον οικονομικό μέσω του χρέους, της μόχλευσης και της κερδοσκοπίας. Διότι αυτά τα κράτη δεν είχαν τότε από μόνα τους την οικονομική δυνατότητα να ορθοποδήσουν, οπότε αναγκάστηκαν να δανειστούν ή να δεχθούν ξένες επενδύσεις κεφαλαίου. Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι η Γαλλία για παράδειγμα αυτή τη στιγμή διατηρεί ακόμα στρατεύματα της σε 10 αφρικάνικες χώρες (πχ. Νιγηρία, Μάλι, Λίβανος)
Στον 21ο αιώνα, οπού επικρατεί λοιπόν ένα κλίμα παγκοσμιοποίησης, ο αποικιοκρατισμός αναβιώνει με τη μορφή της οικονομικής μεταφοράς περιουσιακών στοιχείων και κεφαλαίων (νέο-αποικιοκρατισμός) στον ευρωπαϊκό χώρο. Πως όμως όλα αυτά συνδέονται με την Ελλάδα, η οποία δεν αποικιοκρατήθηκε;
Ορισμός: Ο νεο-αποικιοκρατισμός περιέχει τις έννοιες της γεωπολιτικής πρακτικής που ασκείται μέσω του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, της παγκοσμιοποίησης και εξάπλωσης πολυεθνικών επιχειρήσεων, του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού και της οικονομικής εξάρτησης.
Η Ελλάδα μπορεί ποτέ να μην αποικιοκρατήθηκε, όμως καταλήφθηκε από Τούρκους και Γερμανούς και δεν είχε την δυνατότητα να αναπτυχθεί, όταν η υπόλοιπη Ευρώπη βίωνε τον διαφωτισμό και την αναγέννηση, οι οποίες είναι καθαρες ελληνικές εκφάνσεις συμπεριφορών και πολιτισμού. Έτσι λοιπόν από τότε που ανεξαρτητοποιήθηκε σαν χώρα, εξαρτάται οικονομικά από δάνεια στην προσπάθεια της για ανάπτυξη. Ωστόσο να αναφερθεί ότι σίγουρα και οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν και αυτές ευθύνη για την κακοδιαχείριση αυτών των χρημάτων.
Τώρα αν πάμε στα πιο σύγχρονα γεγονότα, θα δούμε ότι η Ελλάδα έχει ένα χρέος περίπου 350 δις ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου είναι στην Ευρωζώνη, στην Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο με ευνοϊκούς σχετικά όρους πλέον.
[tie_full_img][/tie_full_img]
Διάγραμμα (1)
Στο Διάγραμμα 1 φαίνεται η μετακύληση του χρέους από ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στους δημόσιους θεσμούς που πρόσφερε και τους ευνοϊκότερους όρους με την επιβολή του μνημονίου κατανόησης. Ο ελληνικός πλούτος, λοιπόν, αποσπάται με την μορφή της πίεσης για μεγαλύτερη παραγωγή και παράλληλα της περικοπής μισθών και συντάξεων, για την δημιουργία του πρωτογενούς πλεονάσματος, το οποίο προορίζεται όχι για την ελληνική μεγέθυνση αλλά για την αποπληρωμή των τόκων και του χρέους .
Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, γίνεται μια τεράστια και καθημερινή μεταφορά πλούτου από την ελληνική κοινωνία προς της χώρες της ευρωζώνης κυρίως (της οποίας το μεγαλύτερο μέρος έχει η Γερμανία, όντας η μεγαλύτερη πληθυσμιακά και οικονομικά χώρα). Αυτή η μεταφορά της υπεραξίας (μέσω τόκων) προς τα έξω θυμίζει την παραδοσιακή αποικιοκρατία, όπου αποσπάται οτιδήποτε πολύτιμο. Αν ξαναφέρουμε στο προσκήνιο την θεωρία του Frank, φαντάζει όσο τίποτα επίκαιρη αλλά με διαφορετικούς όρους πλέον. Η ανάπτυξη των εξωτερικών δυνάμεων, επιταχύνεται και βοηθείται και από την απόσπαση του ελληνικού πλούτου, η οποία ταυτόχρονα βιώνει μια υπανάπτυξη και εξαθλίωση στο μεγαλείο της.
Επιπλέον η εξάπλωση πολυεθνικών είναι γεγονός, προσφέροντας προϊόντα και υπηρεσίες σε τιμές που ελληνικές εταιρείες δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν αν όχι αποτυγχάνουν. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν θετικά στη δράση των πολυεθνικών, υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιχειρήσεων που εκμεταλλεύονται αδυναμίες του φορολογικού συστήματος και καταφέρνουν να πληρώνουν ελάχιστους φόρους στα κράτη που δραστηριοποιούνται. Τρανταχτό παράδειγμα που διέρρευσε πρόσφατα από το φορολογικό παράδεισο του Λουξεμβούργου είναι η εταιρεία ΙΚΕΑ. Η εταιρεία καταφέρνει να πληρώνει κάτω από 50.000 ευρώ ετήσιο φόρο μέρος του οποίου έρχεται και στην Ελλάδα και είναι ελάχιστό αν σκεφτεί κάνεις ότι η εταιρεία έχει δισεκατομμύρια ευρώ κέρδη. (http://www.analyst.gr/2015/12/19/to-sistima-ikea/). Ταυτόχρονα με όλα αυτά, η Γερμανία και άλλες υπερδυνάμεις συνεχίζουν να διοχετεύουν την ελληνική κοινωνία με δικά τους φτηνά προϊόντα, εντάσσοντας την στην ευρεία αγορά τους.
Συμπερασματικά, πρέπει να βρεθεί μια λύση η οποία θα προέρχεται μέσα από το υπάρχον κοινωνικό-οικονομικό-πολικό σύστημα, ωστόσο με την εύρεση καινοτομιών και αναπτυξιακών πολιτικών που να αποκλείουν τις αρνητικές επιδράσεις που δέχονται χώρες, όπως η Ελλάδα, από τον νεο-αποικιοκρατισμό.