Μαργαρίτη Μαρία, φοιτήτρια οικονομικών επιστημών Α.Π.Θ.

Το όραμα μίας Ευρωπαϊκής Ένωσης με ισχυρό ρόλο στη διαχείριση του παγκόσμιου συστήματος δε μπορεί να στηρίζεται μόνο στην οικονομική διπλωματία των εμπορικών παραχωρήσεων και της εξωτερικής δράσης.

Η ιδέα ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να δράσουν από κοινού για να προωθήσουν και να υπερασπιστούν αποτελεσματικότερα τα στρατηγικά τους συμφέροντα είναι τόσο παλιά, όσο και η ίδια η Ένωση.

Ξεκίνησε όταν τα έξι ιδρυματικά μέλη, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να συστήσουν μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα, το 1954. Η ανεπιτυχής αυτή προσπάθεια όμως, αποτέλεσε το έναυσμα για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ). Ενώ όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε με μεγάλη αποφασιστικότητα στην κατεύθυνση της οικονομικής ένωσης, οι φιλοδοξίες στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής έμειναν ανεκπλήρωτες, δημιουργώντας ασυμμετρία μεταξύ της οικονομικής ολοκλήρωσης και της πολιτικής ενοποίησης.

 

Η ΚΕΠΠΑ περιλαμβάνει το σύνολο των θεμάτων που αφορούν την ασφάλεια της ΕΕ και την προοδευτική διαμόρφωση κοινής αμυντικής πολιτικής.

Οι ρίζες της σημερινής ΚΕΠΠΑ, πρέπει να αναζητηθούν στον μηχανισμό της ΕΠΣ (Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία), ο οποίος καθιερώθηκε το 1970 και αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την κάλυψη της παραπάνω ασυμμετρίας. Σκοπός της ΕΠΣ, ήταν ο συντονισμός των εθνικών εξωτερικών πολιτικών των χωρών της Κοινότητας και η διατύπωση κοινών θέσεων, όπου και όποτε ήταν εφικτό αυτό, πάνω στα μεγάλα διεθνή θέματα της εποχής. Ακόμη, το 1986, σημειώθηκαν δύο εξίσου σημαντικά βήματα, με τη θεσμοθέτηση της ΕΠΣ, στα πλαίσια της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης και την υιοθέτηση της Διακήρυξης της Χάγης για την ευρωπαϊκή ταυτότητα σε θέματα ασφαλείας.

Η ΚΕΠΠΑ, ιδρύθηκε ως ο δεύτερος από τους τρεις πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Συνθήκη του Μάαστριχτ, το 1992, και επεκτάθηκε από τη Συνθήκη του  Άμστερνταμ, το 1999. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ διαμορφώθηκαν οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Ωστόσο, με τη Διακυβερνητική διάσκεψη (ΔκΔ), που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 1996, για την τροποποίηση της Συνθήκης Μάαστριχτ, με στόχο την αύξηση της ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάληψη εξωτερικής δράσης.

 

Ορισμένες από τις κύριες αλλαγές που επέφερε η Συνθήκη του Άμστερνταμ στην ΚΕΠΠΑ, είναι:

  • Ο καθορισμός των γενικών στόχων και προσανατολισμών, κοινές στρατηγικές, κοινές δράσεις, κοινές θέσεις, ενισχυμένη συνεργασία, θεσπίζοντας ακόμη και ένα νέο μέσο, την «εποικοδομητική αποχή»,
  • Δημιουργία θέσης του Ύπατου Εκπροσώπου, αποστολή του οποίου ήταν να επικουρεί το Συμβούλιο και ιδίως την Προεδρία του Συμβουλίου, σε κάθε θέμα υπαγόμενο στην ΚΕΠΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής εκπροσώπησης της Ένωσης,
  • Σύσταση της Μονάδας Σχεδιασμού Πολιτικής και Έγκαιρης Προειδοποίησης,
  • Προσδιορισμός θεμάτων ασφαλείας, τα οποία εντάσσονταν στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρόκειται για τις δράσεις Πέτερσμπεργκ),
  • Το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών της ΚΕΠΠΑ ενσωματώθηκε στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

Τέλος, με τη Συνθήκη της Λισαβώνας, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 1 Δεκεμβρίου 2009, επήλθαν σημαντικές θεσμικές αλλαγές στον τομέα της ΚΕΠΠΑ μιας και ενίσχυσε αυτόν τον τομέα πολιτικής, θεσπίζοντας το αξίωμα του Ύπατου Εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής Ασφαλείας, καθώς και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), που αποτελεί το διπλωματικό σώμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

 

Στόχοι της ΚΕΠΠΑ:

  • Η διαφύλαξη των κοινών αξιών, των θεμελιωδών συμφερόντων και της ανεξαρτησίας της Ένωσης,
  • Η ενίσχυση της ασφάλειας της Ένωσης και των κρατών – μελών της,
  • Η διατήρηση της ειρήνης και η ενίσχυση της διεθνούς ασφαλείας, σύμφωνα με τις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και τις αρχές της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι και τους στόχους του Χάρτη των Παρισίων,
  • Η προώθηση της διεθνούς συνεργασίας,
  • Η ανάπτυξη και η εδραίωση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου,
  • Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και των αρχών της ισότητας και της αλληλεγγύης.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος σε θέματα ΚΕΠΠΑ:

  • Διορίζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με Ειδική Πλειοψηφία και με τη σύμφωνη γνώμη του Προέδρου της Επιτροπής, με 5ετή θητεία.
  • Προεδρεύει στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε.
  • Επικουρείται στη γενική άσκηση καθηκόντων του από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης
  • Κατέχει θέση ενός εκ των Αντιπροέδρων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

 

Αρμοδιότητες :

  • Συμβάλλει με τις προτάσεις του προς το Συμβούλιο, στη διαμόρφωση της ΚΕΠΠΑ, την οποία ασκεί, υλοποιεί τη διεθνή εκπροσώπηση της ΕΕ, συντονίζει την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) και έχει τον πολιτικό έλεγχο και τη στρατηγική διεύθυνση των επιχειρήσεων διαχείρισης κρίσεων, που διεξάγονται από την ΕΕ
  • Διασφαλίζει την εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων που εκδίδουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ, και είναι αρμόδιος για τον προϋπολογισμό εξωτερικών σχέσεων που παλιότερα χειριζόταν ο Επίτροπος για τις εξωτερικές σχέσεις
  • Επίσης, εκπροσωπεί την ΕΕ επί ζητημάτων που εμπίπτουν στην ΚΕΠΠΑ, διεξάγει τον πολιτικό διάλογο με τρίτους εξ ονόματος της Ένωσης και εκφράζει τη θέση της Ένωσης στους διεθνείς οργανισμούς και στις διεθνείς διασκέψεις
  • Υπό την ΥπΕκ, λειτουργούν το σύνολο των οργάνων διαχείρισης κρίσεων στην ΕΕ (στρατιωτικής και μη στρατιωτικής)

 

 

Η ελληνική συμβολή σε θέματα ΚΕΠΠΑ:

 

Η συνεισφορά της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου στην εξέλιξη της ΚΕΠΠΑ:

 

Το 2003, υιοθετήθηκε η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφαλείας (ΕΣΑ), στην οποία καταγράφτηκαν οι απειλές και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της στον τομέα της ΚΕΠΠΑ. Επιπλέον:

  • Αποφασίστηκε η ανάπτυξη:
  1. Της πρώτης μη στρατιωτικής αποστολής (αστυνομική αποστολή EUPM στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη),
  2. Της πρώτης στρατιωτικής επιχείρησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CONCORDIA στην ΠΓΔΜ).
  • Οριστικοποιήθηκε το θεσμικό πλαίσιο για τις σχέσεις ΕΕ – ΝΑΤΟ,
  • Διεξήχθησαν τα πρώτα εκπαιδευτικά προγράμματα σε θέματα ΚΕΠΠΑ,
  • Πραγματοποιήθηκαν σημαντικά βήματα για τη θέσπιση οργανισμού στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας και των εξοπλισμών (του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας).

 

Μορφές διοργάνωσης υποστηρικτικών δράσεων:

  • Άτυπες συνόδους/ συναντήσεις
  • Ημερίδες
  • Σεμινάρια με θέματα θαλάσσιας ασφαλείας και επιτήρησης, ενίσχυσης στρατιωτικών δυνατοτήτων, κυβερνοασφαλείας και βιωσιμότητας της άμυνας.

 

Η συμβολή της Ελλάδας στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών στρατιωτικών και μη-στρατιωτικών δυνατοτήτων για τη διαχείριση κρίσεων είναι ουσιαστική και έχει κατατάξει τη χώρα μας μεταξύ των κυριότερων υποστηρικτών της ΚΕΠΠΑ.

 

Για την ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνατοτήτων της ΕΕ, η χώρα μας έχει διαθέσει :

  • Το Στρατηγείο της Λάρισας, για τη διεξαγωγή αυτόνομων  στρατιωτικών επιχειρήσεων της ΕΕ.
  • Το Πολυεθνικό Συντονιστικό Κέντρο Στρατηγικών Θαλασσίων Μεταφορών (ΠΟΣΚΕΣΘΑΜ) του Πειραιά

 

Οι αποστολές – επιχειρήσεις και η ελληνική συμμετοχή :

Η πλειοψηφία των αποστολών είναι μη στρατιωτικού χαρακτήρα, κυρίως συμβουλευτικού

χαρακτήρα με έμφαση σε θέματα ενδυνάμωσης του Κράτους Δικαίου και ενίσχυσης

δυνατοτήτων (capacitybuilding).

Από τις 16 εν εξελίξει επιχειρήσεις/αποστολές της ΚΠΑΑ, η Ελλάδα συμμετέχει επί του

παρόντος σε οκτώ :

 

  • EUNAVFORMED/ Sophia
  • EUFOR Althea
  • EULEX Kosovo
  • EUMM Georgia
  • EUPOL Afghanistan
  • EUCAP Nestor
  • EUNAVFOR ATALANTA
  • EUAM Ukraine

Απάντηση