Την περασμένη Κυριακή, 4 Δεκεμβρίου, διενεργήθηκε στην Ιταλία δημοψήφισμα σχετικά με τη Συνταγματική μεταρρύθμιση. Το δημοψήφισμα αφορούσε, κυρίως, την μείωση του αριθμού των γερουσιαστών και την αποδυνάμωση της γερουσίας, και δευτερευόντως την αλλαγή των διαδικασιών για την εκλογή του προέδρου της Δημοκρατίας και τον περιορισμό των δικαιοδοσιών των περιφερειών.

Η εισήγηση του Ιταλού πρωθυπουργού προς τους Ιταλούς ήταν υπέρ της μεταρρύθμισης, ενώ είχε δηλώσει ότι θα παραιτηθεί αν επικρατήσει το «όχι». Ως εκ τούτου, ταυτίστηκε το πολιτικό μέλλον της κυβέρνησης με το δημοψήφισμα και η αντιπολίτευση άρχισε εκστρατεία υπέρ του «όχι». Άμεση, δεδομένου της ρητορικής της αντιπολίτευσης, ήταν η σύνδεση του αποτελέσματος με τις οικονομικές εξελίξεις εν μέσω τραπεζικής κρίσης ενώ δεν έλειψαν αναφορές στο μέλλον της Ιταλίας στην Ευρωζώνη. Ήδη, την Παρασκευή, 9 Δεκεμβρίου, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Πέπε Γκρίλο ζήτησε δημοψήφισμα για την παραμονή της Ιταλίας στην Ευρωζώνη.

Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, μέχρι και τον Μάιο του 2016, επικρατούσε το «ναι» έναντι του «όχι», ενώ τον Αύγουστο πέρασε το «όχι» μπροστά με ποσοστό 50,4%.  Μετά το καλοκαίρι, κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, η διαφορά υπέρ του «όχι» ανήλθε σε 3 ποσοστιαίες μονάδες με ανοδική τάση. Τα παραπάνω αποτυπώνονται στο γράφημα 1.

xr1
Γράφημα 1: Δημοσκοπήσεις

 

Τραπεζική κρίση

Ο Νο1 αδύναμος κρίκος του ιταλικού τραπεζικού συστήματος είναι η Monte Paschi di Siena, η Τρίτη μεγαλύτερη συστημική τράπεζα της Ιταλίας και η αρχαιότερη της Ευρώπης, η οποία αναδείχθηκε η πιο ευάλωτη της Ευρώπης στα stress test της ΕΚΤ τόσο το 2014 όσο και το 2016. Τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τράπεζα είναι:

  • Η αποπληρωμή ομολόγων ύψους 15 δις ευρώ εντός του 2017,
  • Ακαθάριστα επισφαλή δάνεια (NPΕs – non performing exposures) της τάξης των 28 δις ευρώ, ποσό που αποτελούν περίπου το 10% των Ιταλικών NPΕs.
  • Η κεφαλαιοποίηση ζημιών κατόπιν απόκτησης της περιφερειακής τράπεζας Antonveneta παραμονές της κρίσης του 2007,
  • Ζημιές από συναλλαγές παραγώγων και
  • Απομειώσεις δανείων.

Την προσπάθεια ανακεφαλαιοποίησης και την εξεύρεση 5 δις ευρώ, ανέλαβε η Mediobanca και η JP Morgan. Ωστόσο η αβεβαιότητα πριν το δημοψήφισμα, εμπόδισε την εξεύρεση κεφαλαίων. Την Παρασκευή, 9 Δεκεμβρίου, η ΕΚΤ απέρριψε το αίτημα για περισσότερο χρόνο προκειμένου να μπορέσει να πραγματοποιηθεί ανακεφαλαιοποίηση, με το σκεπτικό ότι μέχρι τώρα δεν υπήρξε πρόοδος στις διαπραγματεύσεις και στο διάστημα που ζητούσε η τράπεζα, δηλαδή μέχρι το τέλος του έτους, ήταν απίθανο να υπάρξει κάποια  σχετική θετική εξέλιξη.

Στην ανακοίνωση της είδησης η μετοχή της τράπεζας έκανε limit down  και η επιτροπή κεφαλαιαγοράς της Ιταλίας προχώρησε στην παύση της διαπραγμάτευσής της.  Η απόφαση πρακτικά σημαίνει πως είτε θα παρέμβει το κράτος για να σώσει την τράπεζα είτε η Ιταλία θα δει την πρώτη της τράπεζα να πτωχεύει. Ακόμη και στην πρώτη περίπτωση, με βάση τη νέα νομοθεσία της ΕΕ θα πρέπει να γίνει bail in, δηλαδή διάσωση με ίδια μέσα (συμμετοχή ιδιωτών). Πιο συγκεκριμένα, η διάσωση της τράπεζας θα περιλαμβάνει, κρατικά χρήματα, «κούρεμα» ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης μέσω μετατροπής των ομολόγων σε μετοχές, ενδεχομένως κούρεμα καταθέσεων και αποζημίωση των μικροεπενδυτών.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η προειδοποίηση του Ιταλού Κεντρικού Τραπεζίτη, Ιγκνάσιο Βίσκο, ότι το «κούρεμα» πιστωτών σε αρνητικό οικονομικό περιβάλλον, μπορεί να προκαλέσει γενικευμένη απώλεια εμπιστοσύνης, αναφερόμενος εμμέσως πλην σαφώς στην πρόκληση τραπεζικού πανικού (bank run) αλλά και σε αλυσιδωτές αντιδράσεις με φυγή επενδυτών από τις άλλες τράπεζες (domino effect).

Spread Ιταλικών ομολόγων

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, παρουσιάζει η εξέταση του spread των Ιταλικών 10-ετών κρατικών ομολόγων. Όπως παρατηρείται στο γράφημα 2, από τον Οκτώβριο, καταγράφεται μια ανοδική τάση, η οποία συμπίπτει με την τάση επικράτησης του «όχι» και την εισαγωγή της Ιταλίας σε περίοδο πολιτικής αστάθειας εν μέσω τραπεζικής κρίσης. Από τα μέσα Νοεμβρίου, πλησιάζοντας στο δημοψήφισμα, το spread ξεπερνά το 2% για πρώτη φορά στο 2ο εξάμηνο του 2016. Ωστόσο μετά τις 5 Δεκεμβρίου, δεν καταγράφεται άνοδος, ενώ η μέγιστη τιμή έχει ήδη καταγραφεί. Από αυτή την συμπεριφορά μπορούν να εξαχθούν δύο συμπεράσματα: η προεξόφληση του αποτελέσματος το προηγούμενο χρονικό διάστημα και η ψύχραιμη αντίδραση των αγορών. Τέλος, παρουσιάζουν ενδιαφέρον οι τιμές του spread των τελευταίων 15 ημερών (πινάκας 1) όπου παρατηρείται υψηλή μεταβλητότητα (volatility) μεταξύ ελαχίστων και μεγίστων τιμών. Μετά το δημοψήφισμα, καταγράφεται μια αύξηση της τάξης των 451 μονάδων βάσης, με την τιμή να μην ξεπερνάει το 2% (1,993). Ωστόσο, τις τελευταίες δύο μέρες, μετά τις εξελίξεις στο μέτωπο των τραπεζών, καταγράφονται δύο διαδοχικές αυξήσεις της τάξης των 559 και 225 μονάδων βάσης με την τιμή του spread να ξεπερνά το 2%.

xr2
Γράφημα 2: spread 10-ετών Ιταλικών ομολόγων

 

xr3
Πίνακας 1: spread των τελευταίων 15 ημερών

 

Χρηματιστήριο

Η αγορά του Μιλάνου, (δείκτης FTSE MIB), μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος άνοιξε με απώλειες, στις 16795,23 μονάδες, οι οποίες περιορίστηκαν με τον δείκτη να κλείνει στις 17050,21 μονάδες και οι απώλειες να ανέρχονται στο -0,21%. Τις επόμενες μέρες, το κλίμα αντιστράφηκε με την ταχύτατη απόφαση του Ιταλού πρωθυπουργού να υποβάλει την παραίτησή του και τις φήμες που θέλουν τον υπουργό οικονομικών, Πιέρ Κάρλο Πάντοαν, να αναλαμβάνει την πρωθυπουργία. Ωστόσο, την Παρασκευή, καταγράφηκαν απώλειες, λόγω των τραπεζικών εξελίξεων, της τάξης του -0,73%.

Συμπερασματικά, παρά την ανησυχία για τις τράπεζες παρατηρείται ψυχραιμία στις αγορές. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται οι τραπεζικές εξελίξεις, καθώς είτε θα προκύψει για πρώτη φορά πτώχευση τράπεζας (τέτοιου μεγέθους) στην Ευρωζώνη, είτε μετά τις Κυπριακές και τις Ελληνικές τράπεζες θα πραγματοποιηθεί διάσωση Ιταλικής. Λόγω του βεληνεκούς της Τράπεζας, έχει ξέχωρο ενδιαφέρον η αντίδραση των αγορών.

 

ΠΗΓΕΣ:

Απάντηση