Μαργαρίτη Μαρία, φοιτήτρια οικονομικών επιστημών ΑΠΘ:

Ιστορικά, η γραφειοκρατία,  υπήρξε ένα αποτελεσματικό σύστημα οργάνωσης, επειδή επέτρεψε την αποσύνδεση των δραστηριοτήτων μίας οργάνωσης από τους συγκεκριμένους ανθρώπους που την ασκούσαν.

Η καθιέρωση τυποποιημένων διαδικασιών, η διατήρηση φακέλων, οι προαγωγές με βάση την ικανότητα αλλά και η εξειδίκευση, προσδίδουν σε μία οργάνωση, πάνω από όλα, διάρκεια και συνέχεια. Έτσι, το γεγονός ότι η γραφειοκρατική διοίκηση θεωρείται από τεχνικής πλευράς, ως ο περισσότερο έλλογος τύπος διακυβέρνησης, την καθιστά απαραίτητο διευθυντικό μηχανισμό.

Στα πλεονεκτήματα του γραφειοκρατικού μοντέλου, θα μπορούσαμε να εντάξουμε την ορθολογική κατανομή του έργου, το σύστημα κανόνων και προτύπων λειτουργίας και την αξιοκρατική επιλογή του ανθρώπινου δυναμικού, που συμβάλλουν θετικά στην αποτελεσματικότητα του δημοσίου.

Η γραφειοκρατία, σήμερα, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μία οργανωτική μορφή παγκόσμιας εμβέλειας, που έχει επηρεάσει τόσο τις δημόσιες υπηρεσίες όσο και το επιχειρηματικό πεδίο σε όλον τον πλανήτη.

Η γραφειοκρατία αποτελείται πλέον από διαδικασίες που είναι ανάγκη να υλοποιήσουν οι επιχειρήσεις έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις διοικητικές τους απαιτήσεις. Επίσης, περιλαμβάνει τις καθυστερήσεις στην υλοποίηση επιχειρηματικών δράσεων που σχετίζονται με τις επενδύσεις και την ανάπτυξή τους. Τέλος, περιλαμβάνει τις καθυστερήσεις στην είσπραξη αμοιβών από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Στη σημερινή εποχή όμως, τι να πρωτοπούμε για τον μεγάλο βαθμό γραφειοκρατίας που πλήττει την Ελλάδα;

Το πρόβλημα αυτό, έχει διαπιστωθεί διαχρονικό για όλες τις πολιτικές δυνάμεις, χρήζοντάς την μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες της Ελληνικής οικονομίας. Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση, είναι το γεγονός πως όλα αυτά τα χρόνια έχουν γίνει ελάχιστες προσπάθειες αντιμετώπισης του φαινομένου αυτού, με αποτέλεσμα πολίτες και επιχειρήσεις να ταλαιπωρούνται και να αυξάνεται το χρέος της χώρας μας, εφόσον:

  • Δημιουργεί δυσκολίες στους πελάτες – χρήστες στην πρόσβασή τους στις υπηρεσίες του κράτους, αυξάνοντας το χρόνο και τη δαπάνη που απαιτείται για την εξυπηρέτησή τους
  • Οδηγεί συχνά σε διαδικασίες και πρακτικές, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τη σύγχρονη απαίτηση για διαφάνεια, λογοδοσία και ανοιχτή διοίκηση
  • Ευνοεί την κακοδιοίκηση η οποία όπως είναι γνωστό, οδηγεί αρκετές φορές και στη διαφθορά ή ευνοεί την ανάπτυξή της
  • Προκαλεί δυσκολίες και καθυστερήσεις στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων
  • Οδηγεί σε σπάταλη διαχείρηση των διαθέσιμων πόρων και αύξηση του κόστους λειτουργίας των κρατικών υπηρεσιών
  • Εμποδίζει τη γενικότερη ανάπτυξη της χώρας εφόσον δημιουργεί ανασφάλεια δικαίου και καθιστά δυσχερείς τις επενδύσεις, σύμφωνα με τις εκθέσεις Διεθνών οργανισμών για τη χώρα μας (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα κλπ)

Το τεράστιο ποσοστό γραφειοκρατίας της Ελλάδας είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που αποτρέπουν τους ξένους επενδυτές να έρθουν στη χώρα. Ο λαβύρινθος της γραφειοκρατίας πνίγει κυριολεκτικά τις επιχειρήσεις, οι οποίες αντί να ασχολούνται με τις ουσιαστικές τους εργασίες, χάνουν πολύτιμο χρόνο και αναλώνονται διαρκώς με περιττές διαδικασίες, έγγραφα και υπογραφές, που απαιτούν οι δημόσιες υπηρεσίες, δημιουργώντας έτσι περιττό κόστος. Υπάρχουν αμέτρητες διαδικασίες που πρέπει να συγκεντρωθούν για να πραγματοποιηθεί μία απλή εργασία, και το μόνο που καταφέρνουν είναι να προκαλούν καθυστερήσεις και να εκτοξεύουν κυριολεκτικά το κόστος.

Παράλληλα, τη γραφειοκρατία, τη διακρίνουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

  • Την εσωτερική, εκείνη δηλαδή που δεν είναι ορατή στον πολίτη, αναφέρεται δηλαδή στα εσωτερικά της δημόσιας διοίκησης. Ο πολίτης, δυστυχώς, είναι ο τελικός αποδέκτης των συνεπειών της.
  • Την εξωτερική, δηλαδή αυτή που ζει καθημερινά ο πολίτης.

Οι δύο αυτές μορφές αποτελούν έναν από τους βασικότερους συντελεστές της ταλαιπωρίας των πολιτών και τον σημαντικότερο τροφοδότη της διαφθοράς.

Έτσι, όπως γίνεται αντιληπτό, το ελλιπές, ασαφές και αναχρονιστικό νομοθετικό – κανονιστικό πλαίσιο, η ανεπαρκής υπηρεσιακή και η περιορισμένη επιστημονική κατάρτιση,  η ευθυνοφοβία των υπαλλήλων, είναι οι κύριοι τροφοδότες της γραφειοκρατίας, συνιστώντας έναν φαύλο κύκλο.

φαυλος
Ο φαύλος κύκλος της γραφειοκρατίας.

 

Τα αποτελέσματα της γραφειοκρατίας στον ελλαδικό χώρο:

 γραφ

Προσπάθειες καταπολέμησης της γραφειοκρατίας

Η επιτυχής λειτουργία της γραφειοκρατικής οργάνωσης, αποτελεί ένα επιτυχημένο σύστημα διοίκησης του σύγχρονου κράτους. Αντίθετα, η παρέκκλιση από τη λειτουργική διάσταση της δημιουργεί δυσμενές κλίμα, που συνδέεται με κατεστημένες νοοτροπίες, αναχρονιστικές δομές και ξεπερασμένα διοικητικά συστήματα.

Κατά καιρούς, έχουν δημοσιευθεί και παρουσιαστεί επίσημα, διάφορες προτάσεις για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και μερικές από αυτές παρατίθενται παρακάτω.

Η αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων της γραφειοκρατίας συνδέεται με την εφαρμογή ενός στρατηγικού σχεδιασμού, που διαπνέεται από αντιγραφειοκρατικό πνεύμα και θα ενσωματώνει τα ιδανικά γνωρίσματα των ανθρώπινων σχέσεων, όπως την εμπιστοσύνη, τον αυθορμητισμό και την αυτονομία. Στο διοικητικό αυτό σύστημα, είναι αναγκαίο να απουσιάζουν οι αρχές της απρόσωπης και της μηχανικής συμπεριφοράς.

Επίσης, καθίσταται αναγκαία η προσαρμογή της διοίκησης στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας και η διασφάλιση της απαραίτητης ευελιξίας στη λειτουργία της προαναφερόμενης διοίκησης. Επιπλέον, βασικό στοιχείο για την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας, είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, σύμφωνα με τις αρχές της αποτελεσματικής διοίκησης που αποτελεί την πεμπτουσία του σύγχρονου management.

Πέρα από τα παραπάνω, χρήσιμο θα ήταν να λάβουν χώρα η καθολική αναδιάρθρωση των διοικητικών συστημάτων και ο αποπροσανατολισμός της αποστολής των οργανισμών, προκειμένου να αποκτήσουν ανθρωποκεντρική διάσταση με έντονη εκδήλωση των ανθρώπινων τάσεων.

Επιπλέον, καθίσταται αναγκαία, η εφαρμογή του συστήματος της αποτελεσματικής διοίκησης ως αντισταθμισμένα των γραφειοκρατικών αδυναμιών που εμπεριέχονται στα κλασσικά συστήματα οργάνωσης της διοίκησης. Η αποτελεσματική διοίκηση αντιπαρατίθεται στην πρόσκληση της διοίκησης σε τύπους και διαδικασίες αλλά και σε κατεστημένες νοοτροπίες αναχρονιστικές δομές και παρωχημένα συστήματα.

Ακόμη, η αποτελεσματική διοίκηση βασίζεται στην υιοθέτηση και εφαρμογή του συστήματος αντικειμενικών σκοπών, που επικεντρώνεται στη διαδικασία του συμμετοχικού management, δηλαδή στη συμμετοχή και στη συνεργασία προσωπικού και ειδικότερα στη συνεργασία του προϊσταμένου με τους υφισταμένους του.

Παράλληλα, με όλα τα προαναφερόμενα χρειάζεται να ληφθεί υπόψη στην αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας, η ανάλυση των διαδικασιών και μεθόδων που ιστορικά ευθύνονται για δυσλειτουργίες και παθογένειες. Ιδιαίτερα, στα πλαίσια της γραφειοκρατικής παθογένειας μπορούν  να υλοποιηθούν τα ακόλουθα μέτρα:

  • Δραστικός περιορισμός του αριθμού των προσώπων που εμπλέκονται στις γραφειοκρατικές διαδικασίες
  • Μείωση περιττών φάσεων στις διαδικασίες
  • Επανασχεδίαση των αρχείων σε ένα ενιαίο σύστημα για τις περισσότερες υπηρεσίες, ώστε να επιτυγχάνεται ταχύτερα η άντληση στοιχείων μέσω των υπολογιστών
  • Κατάργηση των περιττών ενδοϋπηρεσιακών εγγράφων εντός των υπηρεσιών

Αποτελεσματικότητα ελληνικού δημοσίου και το κόστος της γραφειοκρατίας:

Την 4η χαμηλότερη επίδοση μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε., με βάση μία σειρά από κριτήρια αποτελεσματικότητας, έχει το ελληνικό δημόσιο, σύμφωνα με έρευνα του ΚΕΠΕ. Η αναποτελεσματικότητα του δημοσίου και η τεράστια γραφειοκρατία, βάζουν νάρκη στις επενδύσεις και στην ανάπτυξη της οικονομίας. Η χώρα μας κατατάσσεται δύο θέσεις κάτω από τη Βουλγαρία σε αποτελεσματικότητα του Δημοσίου, ενώ εξαιρετικά κακές επιδόσεις καταγράφονται στο μέτωπο της διαφθοράς και της οικονομικής σταθερότητας. Οι θέσεις που καταλαμβάνει η Ελλάδα σε αυτούς τους δύο τομείς είναι η 4η και η 2η θέση από το τέλος, αντιστοίχως.

Το κόστος της γραφειοκρατίας υπολογίζεται στο 6,8% του ΑΕΠ της Ελλάδας, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 3, 5% και με τάση να πηγαίνει προς τα κάτω. Αυτή η υπέρβαση κόστους λειτουργίας της οικονομίας λόγω υπερβάλλουσας γραφειοκρατίας της τάξεως 3,3% του ΑΕΠ, επηρεάζει το διαθέσιμο εισόδημα προς φορολόγηση των Ελλήνων και άρα τους φόρους που εισπράττει το κράτος.

Με μία μείωση της γραφειοκρατίας κατά 25%, η εθνική οικονομία θα επιφέρει όφελος 5 δις ευρώ. Τεράστιο είναι επίσης και το κόστος της διαφθοράς στη χώρα μας. Όλα αυτά τα κόστη, επιβαρύνουν τελικά όλους τους πολίτες, είτε λειτουργούν ως επιχειρηματίες και ελεύθεροι επαγγελματίες είτε ως εργαζόμενοι. Το κράτος επιβαρύνει κάθε υγιή προσπάθεια με τελικό αποτέλεσμα να έχουμε χάσει ως οικονομία κάθε ανταγωνιστικότητα. Μία γραφειοκρατική οικονομία είναι προσανατολισμένη στην κατανάλωση και όχι στην παραγωγή, στην εσωστρέφεια και όχι στην εξωστρέφεια. Έτσι, φθάσαμε το 85% του ΑΕΠ μας να είναι κατανάλωση και μόλις το 15% παραγωγή!

Συγκεκριμένο παράδειγμα της ελληνικής γραφειοκρατίας στην προσέλκυση επενδύσεων:

Ο όμιλος Dolphin Capital Investors την τριετία 2006 – 2008 συγκέντρωσε εκτάσεις 16.500 στρεμμάτων στην Ελλάδα για την υλοποίηση επτά επενδύσεων ύψους 2 δις ευρώ. Χωρίς να υπολογίζονται οι υπογραφές για το στήσιμο και τη λειτουργία των εταιρειών και την αγορά γης στην Ελλάδα, ο όμιλος είχε συγκεντρώσει 2.200 υπογραφές, ενώ απαιτούσαν άλλες 3.500 για την ολοκλήρωση της αδειοδότησης των έργων. Μέσος όρος, περίπου 800 υπογραφές ανά έργο, αριθμός τουλάχιστον 20 φορές μεγαλύτερος από τις άλλες χώρες. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας, «στον Παναμά, όπου αγοράσαμε ένα ιδιόκτητο νησί στο ίδιο μέγεθος με τις Σπέτσες και με πολύ ευαίσθητο φυσικό περιβάλλον, μέσα σε ένα χρόνο και με 20 υπογραφές έχουμε πάρει άδεια για 6 ξενοδοχεία, 1.100 σπίτια, μαρίνα, αεροδρόμιο, δημιουργώντας ταυτόχρονα και 10.000 στρέμματα προστατευόμενου πάρκου, για να είναι επισκέψιμο από το κοινό».

(Πηγή: Κοντοστάθη Σοφία, 2010)

 

Η γραφειοκρατία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους λόγους που δεν αφήνει τη χώρα μας να ξαναγίνει ανταγωνιστική.

Ή η Ελλάδα θα νικήσει τη γραφειοκρατία ή η γραφειοκρατία την Ελλάδα!

 

 

Πηγές:

http://lawyaltywordpress.com

express.gr

Απάντηση