Με την εξέλιξη του νεότερου κόσμου, της τεχνολογίας και της καινοτομίας που αναπτύσσονται στο σύγχρονο δυτικό πολιτισμό, εμφανίστηκαν πρόσφατα οι λεγόμενες “Smart Cities”, ή όπως μεταφράστηκαν στα ελληνικά οι «ευφυείς» πόλεις. Τι είναι όμως οι ευφυείς πόλεις; Σε τι διαφέρουν από τις άλλες; Γιατί δημιουργήθηκαν πρόσφατα;
Για να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις, θα πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε το στόχο και την ανάγκη που επέταξε τη δημιουργία τους. Σε μία σύντομη προσέγγιση οι Smart Cities είναι η επέκταση κοινόχρηστων δικτύων και υπηρεσιών (μεταφορών, ύδρευσης και αποχέτευσης, ενέργειας, φωτισμού, θέρμανσης/κλιματισμού κτιρίων) αστικών και περιαστικών κοινωνιών, μέσω ενοποιημένων υποδομών και εργαλείων Τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών (ΤΠΕ).
Τα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου, όντας πιο περίπλοκα όσο εξελίσσονται οι δυτικές κοινωνίες, επέβαλαν την ανάπτυξη τεχνολογιών ικανών να λύσουν ή να αμβλύνουν τις καθημερινές δυσκολίες των αστικών κοινωνιών. Κύριος στόχος αποδείχθηκε μέσα από την πρακτική εφαρμογή, η αντιμετώπιση και η αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων των αστικών κέντρων, ώστε να εξυπηρετηθούν βασικές ανάγκες των πολιτών, όπως είναι η ενεργοποίηση τους, μέσω αλληλεπίδρασης με λειτουργίες της πόλης.
Στις Smart Cities λοιπόν, ανά τον κόσμο, λειτουργούν εφαρμογές στα κινητά τηλέφωνα, με τις οποίες δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να χρησιμοποιούν υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης (δήμοι).
Μερικές από αυτές είναι:
- Η αναφορά καθημερινών προβλημάτων σε στελέχη των δήμων.
- Η εξοικονόμηση ενέργειας και κατ’ επέκταση μακροπρόθεσμα, η προστασία του περιβάλλοντος (μέσω για παράδειγμα αυτοματοποιημένης ρύθμισης φωτισμού δημόσιων χώρων).
- Η έγκαιρη ειδοποίηση έκτακτων περιστατικών, όπως είναι τα φυσικά φαινόμενα (π.χ. πλημμύρες , σεισμοί).
- Η συνεργασία με start-up επιχειρήσεις, τοπικές επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα ή πανεπιστήμια.
- Η ρύθμιση κυκλοφορικού προβλήματος και η εύρεση χώρων στάθμευσης.
- Οι εξελιγμένες υπηρεσίες καθαριότητας και ανακύκλωσης, και η συνεχής ενημέρωση της μη ρυπογόνου ζωής μέσω της τεχνολογίας.
Σύμφωνα με έρευνες, η δομή της τοπικής αυτοδιοίκησης προσφέρεται για την πλήρη λειτουργία της ευφυούς πόλης. Κρίσιμος παράγοντας αποδεικνύεται να είναι η ανάπτυξη των αναγκαίων πόρων (ανθρώπινων και τεχνολογικών) και η συνεργασία του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα (φορείς εκπαίδευσης και κατασκευαστών οικοδομικών έργων).
Απαραίτητο στοιχείο για τη σύσταση και τη λειτουργία της ευφυούς πόλης είναι η υιοθέτηση του διαδικτύου των πραγμάτων (IoT) .Το δίκτυο αυτό περιλαμβάνει κόμβους με αισθητήρες (sensors) για τη συλλογή και την επεξεργασία των δεδομένων (data) του περιβάλλοντος. Αυτά λειτουργούν σύμφωνα με το παρακάτω σχήμα: Παράδειγμα success story, δηλαδή επιτυχημένης υλοποίησης ευφυούς πόλης είναι η πόλη Santander της Ισπανίας, στην οποία λειτουργούν δίκτυα πρόσβασης του διαδικτύου των πραγμάτων σε συνεργασία με την εφαρμογή cloud.
Μέσω του IoT και της επιτυχημένης συνεργασίας πολιτών και φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης, μειώθηκε αισθητά το νέφος και το κυκλοφορικό πρόβλημα της πόλης, που απασχολούσε τους κατοίκους. Μια ακόμη επιτυχημένη εφαρμογή της Smart City, ήταν η δημιουργία μηχανισμών αντίδρασης σε φυσικές καταστροφές, σε πόλεις της Ιαπωνίας, των ΗΠΑ και του Καναδά.
Διαπιστώθηκε έπειτα από εκτεταμένη έρευνα, ότι με τη βοήθεια των εφαρμογών που είχαν οι πολίτες στα κινητά τους τηλέφωνα, αντιμετώπισαν ψύχραιμα, συλλογικά κι οργανωμένα τις φυσικές καταστροφές, που είναι συχνές κι αναμενόμενες. Με αυτά τα παραδείγματα, αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της τεχνολογίας σε μία οργανωμένη κοινωνική δομή, με στόχο τη λύση των προβλημάτων και των δυσχερειών της καθημερινής κι έκτακτης φύσης. Επίσης, οι εφαρμογές των ευφυών πόλεων περιλαμβάνουν μηχανισμούς άμεσης αντίδρασης: α) λειτουργία ασύρματων επικοινωνιών με αισθητήρες β) εφεδρικά δεδομένα γ) ενεργοποίηση εναλλακτικών σχεδίων διαχείρισης των κοινωνικών συνθηκών π.χ. έκτακτες όπως είναι οι σεισμοί.
ΕΥΦΥΕΙΣ ΠΟΛΕΙΣ- ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Οι ευφυείς πόλεις εντάχθηκαν δυναμικά στην στρατηγική ατζέντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το 2020. Ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα πραγματοποιούν ενδελεχείς έρευνες για τη βελτίωση αλλά και για τη διάδοση των ευφυών πόλεων ανά την Ευρώπη. Στην προσπάθεια αυτή, έχουν ήδη ενταχθεί περισσότεροι από 4000 φορείς (εκπαιδευτικά ιδρύματα, ινστιτούτα, ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις). Στόχος, η δημιουργία κοινών υποδομών και τεχνικών επίλυσης καθημερινών προβλημάτων, υπό το πρίσμα της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Πολιτικής. Η Ελλάδα παρουσιάζει ενεργή συμμετοχή και συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον αρκετών δήμων να ενταχθούν στην πολιτική των Smart Cities. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, και η πρώτη ευφυής πόλη στη χώρα, αναδείχθηκαν τα Τρίκαλα.
Μερικά παραδείγματα υπηρεσιών που λειτούργησαν πρόσφατα στην πόλη είναι:
- Το e-ΚΕΠ, με μηχανήματα τύπου ATM, όπου οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να εκτυπώνουν τη δημοτική ενημερότητα.
- Η ασύρματη πρόσβαση στο διαδίκτυο κατά μήκος του εμπορικού κέντρου των Τρικάλων, αλλά και η πρόσβαση σε ηλεκτρονικές υπηρεσίες του δήμου.
- Ο e-φωτισμός, με αντικατάσταση των παλαιών φωτιστικών συστημάτων με καινούρια, τεχνολογίας LED. Η εξοικονόμηση ενέργειας άγγιξε το 60% κατά μήκος της οδού Όθωνος.
- Το mobile check app. Οι πολίτες δύνανται να στέλνουν τα αιτήματα τους στην υπηρεσία του δήμου μέσω της εφαρμογής, η οποία είναι διαθέσιμη στο App Store. Η πλατφόρμα εξυπηρέτησης λειτουργεί και ως τουριστικός οδηγός παρέχοντας χρήσιμες πληροφορίες για τοπικά πρατήρια καυσίμων, εστιατόρια και ξενοδοχεία.
- Η έξυπνη διαχείριση στάθμευσης. Εγκατάσταση εξειδικευμένων αισθητήρων, που τροφοδοτούν τα σημεία ελέγχου δικτύου, μειώνοντας την αναμονή στο παρκάρισμα και το κυκλοφοριακό.
- Το κέντρο ελέγχου όλων των υπηρεσιών της ευφυούς πόλης στο ισόγειο του δημαρχείου με χωροταξικά δεδομένα. Αναμένεται κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας η υλοποίηση και άλλων έργων με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ελληνικού κράτους και του ΕΤΠΑ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η ανάπλαση της κεντρικής πλατείας, η ανάπλαση του δημοτικού Skatepark, η λειτουργία του κοινωνικού εστιατορίου και του ανοιχτού κέντρου ημέρας αστέγων. Το κόστος υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τα 10.000.000 €.
