Η τελευταία υπόθεση φαντάζει καλογραμμένο αστυνομικό θρίλερ όπως τη χαρακτηρίζουν πολλά ενημερωτικά sites καθώς εμπλέκει το FBI, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, τις Ελληνικές Εισαγγελικές Αρχές, χορήγηση μιζών, απόπειρα αυτοκτονίας στελέχους της εταιρίας, καταθέσεις εργαζομένων της και φημολογούμενη εμπλοκή πολιτικών προσώπων.

Μέσα στο Μάρτη ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας μίλησε στην Ολομέλεια της Βουλής κάνοντας αναφορά σε επερχόμενη εξεταστική στο χώρο της Υγείας για διαφημιστικές χορηγίες του ΚΕΕΛΠΝΟ, το «Ερρίκος Ντυνάν» και την τιμολόγηση των φαρμάκων της Novartis.

Το τελευταίο είναι ένα σκάνδαλο, το οποίο φαίνεται να πηγάζει από τον ανελέητο πόλεμο οικονομικών συμφερόντων μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης (χαρακτηριστικά παραδείγματα Volkswagen, Apple)

Περί Εταιρίας

Η NOVARTIS δραστηριοποιείται στη φαρμακευτική βιομηχανία ως παγκόσμια ηγέτιδα του κλάδου, όπου η επίτευξη υψηλού τζίρου οδηγεί σε ιδιαίτερα έντονο ανταγωνισμό με τη χρήση αθέμιτων μεθόδων να κυριαρχεί. Αρκεί να σκεφτεί κανείς την πρόβλεψη ότι οι συνταγογραφήσεις φαρμάκων θα ανέλθουν σε 1,5 τρισ. δολλάρια εντός της επόμενης 5ετίας οδηγώντας τις επιχειρήσεις να αναζητούν ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι αυτής της «πίτας». Η ύπαρξη της ελβετικής –γερμανικών συμφερόντων- εταιρίας ξεκινά το 1996 με τη συγχώνευση των Ciba-Geigy και Sandoz καταλήγοντας σήμερα ο όμιλος να περιλαμβάνει θυγατρικές με εργαζόμενους άνω των 118.700 (στοιχεία 2015). Παρατηρώντας τις κινήσεις του ομίλου παρατηρεί κανείς μία ιδιαίτερα επιθετική πολιτική εξαγορών, ώστε να φθάσει στην κορυφή της φαρμακευτικής αγοράς. Ενδεικτικά,

  • 2005: εξαγορά HEXAL και EON LABS (εταιρίες γενοσήμων)
  • 2006: εξαγορά Chiron Corporation (βιοφαρμακευτικά σκευάσματα)
  • 2009: αγορά του 85% της Zhejiang Tianyuan Bio-Pharmaceutical Co., Ltd (εμβόλια) για εισαγωγή στην Ασιατική αγορά φαρμάκων.
  • 2010: εξαγορά έναντι 39,3 δισ. Δολαρίων της Alcon (η μεγαλύτερη εταιρεία οφθαλμολογικής φροντίδας στον πλανήτη)
  • 2011: εξαγορά Genoptix (διαγνωστικά εργαστηρία)
  • 2012: εξαγορά της Fougera Pharmaceuticals για 1,5 δισ. Δολάρια (γενόσημα)
  • 2014: συνεργασία με GlaxoSmithKline και ίδρυση κοινοπραξίας στον τομέα των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.

Πάντως, τη μερίδα του λέοντος των πωλήσεων κατέχει η Β. Αμερική με 44,5% και ακολουθεί η Ευρώπη με 25,3% σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA – στοιχεία 2014).

 

Η επίμαχη τακτική

Η εταιρία από την αρχή της λειτουργίας της έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές τη δημοσιότητα παγκοσμίως, καθώς ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο: δωροδοκεί , σύμφωνα με επίσημες αρχές, αξιωματούχους και γιατρούς ώστε αυτοί να προωθούν τα φάρμακα της στους ασθενείς έναντι άλλων ανταγωνιστικών σκευασμάτων ανεξαρτήτως της χρησιμότητας των προϊόντων της πρώτης στην καταπολέμηση των ασθενειών. Με αυτόν τον τρόπο, πολλαπλασιάζονται τα κέρδη της NOVARTIS, ενώ όταν η τακτική της αποκαλύπτεται της επιβάλλονται πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία όμως φαντάζουν ελάχιστα μπροστά σε αυτά που η εταιρία έχει ήδη κερδίσει οδηγώντας την να δείχνει συνεργασία με τις Αρχές και  να υπόσχεται διόρθωση οποιασδήποτε ανάρμοστης συμπεριφοράς χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα μετέπειτα. Έτσι, θεωρεί τις υποθέσεις «μεμονωμένα περιστατικά» και συνεχίζει με την ίδια λογική. Ωστόσο, συχνά η εταιρία απαντά στις μηνύσεις που της γίνονται με απολύσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι μηνύσεις στις ΗΠΑ όπου 5.400 συνεργάτες της NOVARTIS (κυρίως στον τομέα των πωλήσεων) έχασαν τη δουλειά τους στο διάστημα 2010-2013.

 

Εκεί στα Ξένα

Η εταιρία ελέγχεται για παρόμοιες τεχνικές παγκοσμίως όντας υπότροπος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:

  • ΗΠΑ: το 2005 κατηγορείται για αθέμιτες μεθόδους μάρκετινγκ και η διαμάχη λήγει το 2010 με την εταιρία να δηλώνει ένοχη με πρόστιμο ύψους 422,5 εκατ. δολαρίων, ενώ δεσμεύτηκε να τερματίσει τις αθέμιτες πρακτικές της χωρίς αποτέλεσμα, αφού το 2013-2015 μηνύθηκε από 40 πολιτείες των ΗΠΑ για δωροδοκίες γιατρών με νέο πρόστιμο ύψους 3,35 δις. δολαρίων το οποίο τελικά ανήλθε σε 390 εκατ. δολάρια.
  • ΑΣΙΑ: Στην Ιαπωνία το 2014 η εταιρία κατηγορήθηκε ότι απέκρυψε από τις αρχές 21 περιπτώσεις σοβαρών παρενεργειών σε 16 ασθενείς από φάρμακα για τη λευχαιμία (Glivec και Tasigna), ενώ νόθευσε αποτελέσματα κλινικών ερευνών υπέρ του φαρμάκου Diovan για την πίεση εξαγοράζοντας ομάδα ερευνητών. Μάλιστα, το 2015 έγινε αναστολή των δραστηριοτήτων της NOVARTIS στη χώρα για 15 ημέρες λόγω απόκρυψης 3.264 περιπτώσεων παρενεργειών σε ασθενείς από μόλις 26 φάρμακα της. Στη Νότια Κορέα τον Φεβρουάριο του 2016 οι αρχές έκαναν έφοδο στα γραφεία της εταιρίας  απαγγέλλοντας κατηγορίες κατά του επικεφαλής της εταιρείας, Μουκ Χακ-Σουν, 15 γιατρών και 7 εκδοτών ιατρικών περιοδικών για δωροδοκίες.  Στην Κίνα δωροδόκησε γιατρούς και της επιβλήθηκε πρόστιμο (Μάρτιος 2016) από τις αμερικάνικες αρχές που μετά από νέο συμβιβασμό ανήλθε σε 25 εκατ. δολάρια. Στην Τουρκία η εταιρία κατηγορήθηκε ότι μετονόμασε με τη βοήθεια αξιωματούχων τα φάρμακα της Ilaris και Gilenya σε Ibecta και Fingya αντίστοιχα, ώστε να αποφύγει την τιμολόγησής τους με βάση διεθνείς κανόνες ανταγωνισμού και να αυξήσει την τιμή τους. Παρόλα αυτά, η έρευνα αυτή έκλεισε χωρίς επίσημες κατηγορίες. Στην Ινδία διεξήχθη 7ετής δικαστική διαμάχη μεταξύ της εταιρίας και της Ινδικής Κυβέρνησης  λόγω της απαίτησης της NOVARTIS να εισάγει στην αγορά φάρμακο κατά του καρκίνου σε τιμή 4000 δολαρίων με προστασία πατέντας τη στιγμή που το γενόσημό του με ελάχιστες διαφορές κοστολογούνταν στα 73 δολάρια. Ο κολοσσός δε δίστασε μάλιστα να εκβιάσει την κυβέρνηση με επερχόμενη απαγόρευση κυκλοφορίας των φαρμάκων του στην ινδική αγορά χωρίς αποτέλεσμα βέβαια, αφού το Ανώτατο Δικαστήριο δικαίωσε την κυβέρνηση.
  • ΕΥΡΩΠΗ: Μία περίπτωση είναι αυτής της Ελλάδας (αναλύεται παρακάτω), αλλά με σημαντικά μικρότερη έκταση στην Πολωνία αποκαλύφθηκε και η προσφορά εξόδων ταξιδιού ύψους 1000 δολαρίων σε ιατρικό στέλεχος εκ μέρους δύο γυναικών, η μία εκ των οποίων επιβεβαιώθηκε με ανακοίνωση της εταιρίας ότι εργαζόταν για λογαριασμό της.

 

Η Ελληνική Περίπτωση Διαφθοράς

Εδώ, οι καταγγελίες έγιναν για τη δράση της εταιρίας στην Ελλάδα το 2006-2014. Η υπόθεση βρίσκεται σε εξέλιξη, αφού δύο στελέχη της NOVARTIS μετέβησαν με το δικηγόρο τους, κ. Παύλο Σαράκη, τα προηγούμενα Χριστούγεννα στην Ουάσινγκτον έχοντας μπει σε καθεστώς προστασίας μαρτύρων για να παραδώσουν στις αμερικανικές αρχές σημαντικά στοιχεία σχετικά με χρήση αθέμιτων μεθόδων εκ μέρους της εταιρίας για να βελτιώσει τη θέση της στην ελληνική αγορά, όπως οι δωροδοκίες αξιωματούχων, γιατρών σε ιδιωτικό, δημόσιο ή ασφαλιστικό σύστημα υγείας και κοινωνικών λειτουργών, ώστε να συνταγογραφούνται τα φάρμακά της έναντι ανταγωνιστικών. Επίσης, κατηγορείται για ανεπάρκεια του εσωτερικού ελέγχου ανίχνευσης παράνομων πληρωμών και χορήγηση πληρωμών σε μέσα ενημέρωσης να στοχοποιούν πολιτικά πρόσωπα που με τις αποφάσεις τους δεν ευνοούσαν την εταιρία. Σύμφωνα με ρεπορτάζ στο ΒΗΜΑ, οι αμερικανικές αρχές ερευνούν 6 πολιτικά πρόσωπα για προνομιακή μεταχείριση της εταιρίας με διαμόρφωση τιμών ή πληρωμή της από οργανισμούς τη στιγμή που υπήρχε στάση πληρωμών λόγω του Μνημονίου.

Τα στελέχη μάλιστα εργάζονταν από το 2008 στην εταιρία ως επικεφαλής επικοινωνίας και εταιρικής ευθύνης ο ένας και ως υπεύθυνος πωλήσεων ο δεύτερος, θέσεις που τους παρείχαν τη δυνατότητα να έχουν αποδείξεις για τις καταθέσεις τους, αφού υπέδειξαν και ονόματα εταιριών που χρησιμοποιούσε η εταιρία για ξέπλυμα χρημάτων.

Αρχικά, η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ξένη Δημητρίου, θα ηγηθεί κλιμακίου ανώτερων Ελλήνων εισαγγελέων που θα παραλάβει αυτοπροσώπως στοιχεία πρόσθετα για το σκάνδαλο από τις αμερικανικές αρχές. Επίσης, η Οικονομική Εισαγγελία με επικεφαλής τον επίκουρο εισαγγελέα κατά της διαφθοράς, κ. Γιάννη Δραγάτση, διέταξε άνοιγμα των λογαριασμών 50 προσώπων – μελών του ΔΣ, της εταιρίας, των θυγατρικών της και των συνεργατών της.

Μεταξύ των 50 προσώπων που βρίσκονται στο μικροσκόπιο βρίσκεται και ο κ. Κωνσταντίνος Φρουζής, ο οποίος ως γενικός διευθυντής της Novartis Hellas (2007-2015) και πρόεδρος του ΣΦΕΕ (2012-2015) σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ στις 29 Μαρτίου 2013 είχε δηλώσει εν ολίγοις «Η δουλειά μας είναι να πουλάμε», όταν ερωτήθηκε γιατί το εμπορικό σκεύασμα που λέγεται Eucreas (συνδυασμός των εμπορικών σκευασμάτων Glucophage και Galvus για το σάκχαρο) πωλείται στα 130 ευρώ, ενώ μέχρι το 2009 τα δύο παραπάνω φάρμακα πωλούνταν αθροιστικά για 70 ευρώ. Έτσι, εύλογα δημιουργείται το ερώτημα πόσα εκατομμύρια ευρώ έχει χάσει το ασφαλιστικό σύστημα με τέτοιου είδους στρεβλώσεις στην κοστολόγηση φαρμάκων (υπερκοστολόγηση εργοστασιακής τιμής).

Στη συνέχεια, η εισαγγελέας διαφθοράς , η οποία παραιτήθηκε τον Μάρτιο ενώ η θητεία της έληγε σε λίγο καιρό δημιουργώντας ερωτηματικά για την εξέλιξη της υπόθεσης, ανέφερε ότι ήδη εξετάστηκαν 178 μάρτυρες με την υπόθεση να παίρνει τροπή αστυνομικού θρίλερ όταν 44χρονος χημικός-στέλεχος της NOVARTIS απείλησε να αυτοκτονήσει το απόγευμα της Πρωτοχρονιάς έχοντας βρεθεί σε αδιέξοδο, αφού οι αρχές τον θεωρούν ως κομβικό πρόσωπο για το σκάνδαλο. Στην προσαγωγή του, μάλιστα, δήλωσε ότι είναι θύμα πλεκτάνης ως υψηλόβαθμο στέλεχος υπεύθυνο για το φάρμακο του διαβήτη, ο οποίος εργάστηκε ως 1) Brand Manager Diabetes Group (1/2010-6/2011), 2) Global Marketing Diabetes (6/2011-12/2011), 3) Global Brand Manager Galvus Group (01/2012 έως σήμερα).

Έπειτα, έρχεται η σχέση που φαίνεται να έχει ο αναπληρωτής κοσμήτορας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Νίκος Μανιαδάκης, με την πολιτική του φαρμάκου για την οποία καλούνται να δώσουν εξηγήσεις οι Υπουργοί Υγείας κατά την περίοδο 2013-14, αφού αν ο κ. Μανιαδάκης ήταν σύμβουλός τους έστω και άτυπα υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων (conflict of interest). Αυτό συμβαίνει, γιατί αν υπερασπίζεται ως σύμβουλος υπουργού τη Δημόσια Υγεία, δεν μπορεί να χρηματοδοτείται από ιδιωτικές φαρμακευτικές εταιρίες για έρευνες.

 

Και το συμπέρασμα είναι…

Γενικότερα, η Ελλάδα αποτελεί έναν παράδεισο για τον φαρμακευτικό κλάδο, αν σκεφτεί κανείς ότι αυτός ανθίζει ακόμα και σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Ωστόσο, η πολύκροτη ιστορία του φαρμακευτικού κολοσσού NOVARTIS επιβεβαιώνει πως η εμπλοκή ιδιωτικού τομέα, δημοσίων φορέων και πολιτικών ηγεσιών αποτελεί μία σύγχρονη «Αριάδνη» για τη δημόσια υγεία, τα δημόσια ταμεία και τους πολίτες της χώρας ως παράπλευρη απώλεια στο βωμό του κέρδους. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η ασύστολη σπατάλη και η αδιαφάνεια κατέστρεψαν το ΕΣΥ, τα ασφαλιστικά ταμεία και την υγεία του πληθυσμού.

 

 

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ:

http://www.efsyn.gr/arthro/ta-genosima-skandala-tis-novartis-ana-tin-yfilio

https://www.thepressproject.gr/article/105257/To-pagkosmio-skandalo-tis-Novartis

http://tvxs.gr/news/ellada/ksediplonetai-skandalo-novartis-megali-anisyxia-sti-nd

http://www.protothema.gr/greece/article/642136/giati-to-stelehos-tis-novartis-apeilise-na-autoktonisei-sto-hilton/

http://www.iefimerida.gr/news/306859/skandalo-diafthoras-tis-novartis-stin-ellada-ereyna-i-epitropi-kefalaiagoras-ton-ipa

http://www.limnosfm100.gr/ellada/item/25928-tsipras-tha-kanoume-eksetastiki-gia-ta-skandala-stin-ygeia.html

http://www.ethnos.gr/politiki/arthro/tsipras_tha_kanoume_eksetastiki_epitropi_gia_ta_skandala_stin_ygeia-65086806/

Απάντηση