Τα Ψηφιακά Νομίσματα των Κεντρικών Τραπεζών (CBDC)

Λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια εξάπλωση των κρυπτονομισμάτων και κατά αυτού του Blockchain, βλέπουμε συχνά να συζητούνται τα ενδεχόμενα για την ψηφιοποίηση των κλασικών νομισμάτων όπως για παράδειγμα του ευρώ. Τι είναι όμως στην πραγματικότητα ένα ψηφιακό νόμισμα και πως αυτό επηρεάζει την οικονομία της κάθε χώρας;

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα Διακανονισμών (1), ψηφιακό θεωρείται ένα νόμισμα το οποίο αποθηκεύεται ή ανταλλάσσεται σε ψηφιακά συστήματα, ειδικά μέσω του Διαδικτύου. Τα ψηφιακά αυτά συστήματα κατηγοριοποιούνται σε τρία είδη όπως αυτά των κρυπτονομισμάτων, των εικονικών νομισμάτων και τέλος των ψηφιακών νομισμάτων των Κεντρικών Τραπεζών (Central Banking Digital Currency).

Η βασική διαφορά, μέχρις στιγμής, ενός ψηφιακού νομίσματος με το παραδοσιακό ηλεκτρονικό χρήμα (e-money) που κατέχουν τα άτομα στους λογαριασμούς τους, είναι ότι δεν έχει νομική υπόσταση, δηλαδή σε οικονομικούς όρους, ότι δεν αναγνωρίζεται η αξία του από κάποιον Κρατικό Φορέα ή από την Κεντρική Τράπεζα. Εξαιτίας αυτού και με την διεύρυνση των κρυπτονομισμάτων, γίνεται αντιληπτή η προσπάθεια των Τραπεζών να ελέγξουν τις συναλλαγές που γίνονται μεταξύ αυτών καθώς μπορούν να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την οικονομική κατάσταση και μεγέθυνση της κάθε χώρας(2).

Παρότι μπορεί να γίνεται κατανοητός ο λόγος που οι Κεντρικές Τράπεζες θέλουν να δημιουργήσουν δικά τους ψηφιακά νομίσματα πρέπει να αποσαφηνισθεί το πως αυτό συμβαίνει και ειδικότερα το πως ανταλλάσσεται με άλλα νομίσματα, όπως το Bitcoin κα.

Πώς εκδίδεται ένα ψηφιακό νόμισμα μίας Κεντρικής Τράπεζας (CBDC);

 Σφαιρικά, η δημιουργία ενός ψηφιακού νομίσματος βασίζεται σε μία βάση δεδομένων (Blockchain), η οποία εκδίδει την αποκλειστικότητα του. Στα πλαίσια των κρυπτονομισμάτων αυτή η κατοχύρωση και διανομή του κάθε νομίσματος γίνεται ανώνυμα. Οι Κεντρικές Τράπεζες λειτουργούν ανάλογα για την δημιουργία των δικών τους ψηφιακών νομισμάτων, μόνο που εκδίδοντας το στην αγορά συναλλάγματος, εξασφαλίζει, όπως και στο πραγματικό της νόμισμα, τον έλεγχο και την σταθερότητα της αξίας του. Επομένως, η διαφορά των CBDC με τα άλλα κρυπτονομίσματα βασίζεται αρχικά στην επωνυμία, δηλαδή ότι τα άτομα θα γνωρίζουν το ποιος θα εκδίδει τα νομίσματα και τέλος στον έλεγχο.

Τι πραγματικά κερδίζει η Κεντρική Τράπεζα με την έκδοση ενός ψηφιακού νομίσματος;

Γενικά όπως και στα πραγματικά νομίσματα έτσι και στα ψηφιακά, στόχος της κάθε Κεντρικής Τράπεζας είναι να εξασφαλίζει μια σταθερότητα τόσο για την αξία τους αλλά και για εμπιστοσύνη των ατόμων σε αυτά. Έτσι, εκδίδοντας ένα τέτοιο νόμισμα αρχικά εξασφαλίζεται μια σταθερότητα σε ότι αφορά την διανομή του. Οι Κρατικοί φορείς μπορούν μέσα από νομισματικές πολιτικές να πετυχαίνουν πιο αποδοτικά τους στόχους τους, αφού μέσα από την αποκλειστική έκδοση του νομίσματος στην αγορά, θα μπορούν να ελέγχουν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές σε κάποιες κρίσιμες καταστάσεις όπως για παράδειγμα σε μία περίοδο πληθωριστικών τάσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να γίνει αντιληπτό, το πως πραγματικά κινείται ένα νόμισμα μεταξύ της Κεντρικής Τράπεζας, από την έκδοση του, μέχρι και την διανομή του στα άτομα. Παραδοσιακά, τα χρήματα σε μία οικονομία διανέμονται μετά την έκδοση τους, μέσω των εμπορικών τράπεζων με την χρήση των δανείων και άλλων μέσων. Αυτό που στοχεύει η χρήση των CBDC είναι ακριβώς να αλλάξει τον ρόλο των τραπεζικών ιδρυμάτων. Όπως φαίνεται και στην εικόνα, το ψηφιακό νόμισμα δίνει την δυνατότατά στις Κεντρικές Τράπεζες να το παρέχουν στα άτομα χωρίς να μεσολαβεί η αντίστοιχη εμπορική τράπεζα. Συνεπώς τα άτομα έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε αυτό το νόμισμα και μπορεί να ωφελούνται από την απαλλαγή εξόδων (τις προμήθειες κα), και του ρίσκου. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ρόλος των εμπορικών τραπεζών σε ότι αφορά τις επενδύσεις και τα κεφάλαια παραμένει ο ίδιος, καθώς η διανομή των CBDC γίνεται μεταξύ των ατόμων αλλά και των τραπεζών.

Πηγή: Digital Assets.com (3)

Τέλος σε ότι αφορά προβλήματα της αγοράς όπως της φοροδιαφυγής, του Money Laundering κα, μπορούμε να αντιληφθούμε το πόσο διαφορετική θα είναι η διαχείριση τους και προφανώς η εντόπιση τους μέσα στην οικονομία.

Η Κριτική πάνω στα Ψηφιακά Νομίσματα

 Βλέποντας τα οφέλη των Κεντρικών Τραπεζών από την έκδοση των ψηφιακών νομισμάτων, δημιουργούνται αρκετά ερωτήματα σχετικά με την διανομή τους στην οικονομία. Αρχικά ένα από τα κύρια ζητήματα βασίζεται στην προσβασιμότητα. Παρότι γίνεται ευκολότερη και πιο γρήγορη η διανομή του νομίσματος πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και το πως τα άτομα θα μπορούν να το αποκτήσουν. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Τηλεπικοινωνιών(4) περίπου 2.9 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, κάτι το οποίο θα προκαλεί προβλήματα αναδιανομής του νομίσματος και προφανώς ανισότητας.

Σχετικά με την διανομή των CBDC κρίνεται σημαντικό επίσης, ένα ζήτημα το οποίο αφορά την εμπιστοσύνη των ατόμων προς στις Κεντρικές Τράπεζες. Βλέποντας προηγούμενες ιστορικές αστοχίες των τραπεζών, όπως μεταξύ άλλων της Ελλάδας την περίοδο του 2015, και λαμβάνοντας υπόψη τον έλεγχο που θα έχει η κάθε Κεντρική Τράπεζα, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην διαχείριση. Οι Κεντρικές Τράπεζες έχοντας πλέον την αποκλειστική διαχείριση των νομισμάτων, λαμβάνουν πλέον τον ρόλο του δανειστή στην οικονομία. Έτσι για να δεχτούν οι πολίτες μία τέτοια αλλαγή προτίθεται μία εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα η οποία είναι αρκετά προβλέψιμη και ανησυχητική.

Έχοντας πλέον δει τι πραγματικά προσφέρουν οι ηλεκτρονικές καταθέσεις (e-money) τα τελευταία έτη, κρίνεται άμεσης σημασίας ο ρόλος των φυσικών χρημάτων στην οικονομία. Αυτό αφορά περισσότερο τις περιόδους, όπου για παράδειγμα, τα άτομα αρχίζουν να μην εμπιστεύονται τις Τράπεζες. Υπό τις σημερινές συνθήκες, οι πολίτες μπορούν να προστατεύσουν τα χρήματα τους, αντλώντας τα από τις καταθέσεις τους. Με την χρήση όμως των ψηφιακών νομισμάτων κάτι τέτοιο θα είναι αδύνατο καθώς δεν θα έχουν υλική υπόσταση, δηλαδή η αξία τους θα μετριέται μόνο σε ψηφιακή μορφή! Έτσι τα άτομα μπορεί να εκτιθούν σε μία μελλοντική κρίση, χωρίς να μπορούν να προστατεύσουν τα χρήματα τους.

Τι αναμένεται να συμβεί από τις Κεντρικές Τράπεζες;

 Παρότι έχουν ασκηθεί αρκετές κριτικές, 87 χώρες παγκοσμίως έχουν αρχίσει να ερευνούν και να εξετάζουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα, όπου μεταξύ αυτών είναι η Ρωσία, η Ινδία, η ΗΠΑ και τέλος η Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα από τις αρχές του 2021, οι περισσότερες χώρες/μέλη του G20 έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν στις επίσημες ιστοσελίδες τους τον σκοπό των ψηφιακών τους νομισμάτων, όπως το Digital Euro(5),το Digital Pound(6), το Digital Ruble(7) κα. Αυτό που αναμένεται είναι το πως όλα αυτά τα CBDC θα καταφέρουν να ενταχθούν στις οικονομίες της κάθε χώρας και πως θα καταφέρουν να εξαλείψουν διάφορα άλλα ζητήματα όπως αυτά των Cyber Attacks και του Απορρήτου.

Βιβλιογραφία

Committee on Payments and Market Infrastructures Digital currencies. (2015). Available at: https://www.bis.org/cpmi/publ/d137.pdf. (1)

I T E P A P E R J U, W. (n.d.). The Macroeconomic Impact of Cryptocurrency and Stablecoins. pp19-28 [online] Available at: https://www3.weforum.org/docs/WEF_The_Macroeconomic_Impact_of_Cryptocurrency_and_Stablecoins_2022.pdf. (2)

IDEX Biometrics. (2021). What is a Central Bank Digital Currency and How Does it Work? [online] Available at: https://www.idexbiometrics.com/what-is-central-bank-digital-currency-and-how-does-it-work/.

‌ blog.digitalasset.com. (n.d.). What is a Central Bank Digital Currency and why should people prefer CBDC over bank accounts. [online] Available at: https://blog.digitalasset.com/developers/what-is-a-central-bank-digital-currency-and-why-should-people-prefer-cbdc-over-bank-accounts. (3)

Ozili, P.K. (2021). Can central bank digital currency increase financial inclusion? Arguments for and against. SSRN Electronic Journal. Pp 6-8

Available at: https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/978-1-80262-637-720221013/full/html

The UN specialized agency for ICTs (2021). Facts and Figures 2021: 2.9 billion people still offline. [online] ITU Hub. Available at: https://www.itu.int/hub/2021/11/facts-and-figures-2021-2-9-billion-people-still-offline/. (4)

‌ www.ey.com. (n.d.). Seven forces shaping the future of payments. [online] Available at: https://www.ey.com/en_gl/payments/how-the-rise-of-paytech-is-reshaping-the-payments-landscape?WT.mc_id=10821492&AA.tsrc=paidsearch&gclid=Cj0KCQiAi8KfBhCuARIsADp-A574CbhY9Zl0UMFFTI9Z4sD911mR34Epch4D-EKw2wgW3o_9vByKzhwaAomzEALw_wcB [Accessed 18 Feb. 2023].

‌ Rathburn, D. (2022). Countries Developing a Central Bank Digital Currency (CBDC). [online] Investopedia. Available at: https://www.investopedia.com/countries-developing-central-bank-digital-currency-cbdc-5221005.

‌ Bank Policy Institute. (2021). Central Bank Digital Currencies: Costs, Benefits and Major Implications for the U.S. Economic System. [online] Available at: https://bpi.com/central-bank-digital-currencies-costs-benefits-and-major-implications-for-the-u-s-economic-system/#costs-and-benefit.

European Central Bank (2021). Digital euro. [online] European Central Bank. Available at: https://www.ecb.europa.eu/paym/digital_euro/html/index.en.html. (5)

www.bankofengland.co.uk. (n.d.). The digital pound. [online] Available at: https://www.bankofengland.co.uk/the-digital-pound. (6)

www.cbr.ru. (n.d.). A Digital Ruble | Bank of Russia. [online] Available at: https://www.cbr.ru/eng/analytics/d_ok/dig_ruble/. (7)