Οποιοσδήποτε ασχολείται με τα πολιτικά και οικονομικά δρώμενα της χώρας έχει ακούσει τον όρο ποσοτική χαλάρωση χωρίς να γνωρίζει σε βάθος περί τίνος πρόκειται. Πολλοί έχουν αποκαλέσει αυτήν την διαδικασία μια «βροχή χρημάτων», άλλοι ως μια αφορμή για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να προσθέσει χωρίς κόστος και ρίσκο κάποια μηδενικά στους λογαριασμούς της. Είναι ένα οικονομικό μέτρο που έχει διχάσει τους οικονομολόγους και μένει να δούμε τα αποτελέσματα του στο εγγύς μέλλον.

Ορισμός

Ως ποσοτική χαλάρωση η QE (Quantitative Easing)  ορίζεται η διαδικασία στην οποία μια κεντρική τράπεζα αγοράζει ομόλογα και μετοχές που έχουν υψηλές αποδόσεις και μεγάλη διάρκεια ζωής από τις εμπορικές τράπεζες και σε αντάλλαγμα καταθέτει στους λογαριασμούς των αποθεματικών των εμπορικών τραπεζών αξίες μηδενικής απόδοσης από τα κεφάλαια της Ε.Κ.Τ. Μέσω αυτής της διαδικασίας δημιουργούνται υπερβάλλοντα αποθεματικά, τα οποία οι τράπεζες πρέπει να δανείσουν με μια καλή απόδοση και η αύξηση κατανάλωσης του ιδιωτικού τομέα. Ουσιαστικά η ποσοτική χαλάρωση είναι μια λογιστική αναδιάρθρωση μέσα στο τραπεζικό σύστημα

Ιστορικό της QE

Η  πρώτη φορά που δοκιμάστηκε η ποσοτική χαλάρωση ήταν στην Ιαπωνία στις αρχές του 2000 με ποσό 30 τρισεκατομμύρια γιεν για τέσσερα χρόνια και αργότερα το 2008 στις ΗΠΑ με ποσό 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια για έξι χρόνια και στην Μεγάλη Βρετανία το 2009 με ποσό 375 δισεκατομμύρια λίρες για τρία χρόνια. Στην Ευρώπη ανακοινώθηκε το 2015 η υιοθέτηση του μέτρου με ποσό 1,1 τρις ευρώ .

Πότε εφαρμόζεται η Ποσοτική Χαλάρωση;

Οι Κεντρικές Τράπεζες συνήθως αγοράζουν η πωλούν κρατικά ομόλογα στην κεντρική αγορά προκειμένου να επιτύχουν το επιθυμητό διατραπεζικό επιτόκιο. Σε περίπτωση που η ύφεση συνεχιστεί ακόμα και αν τα επιτόκια μειωθούν κοντά στο μηδέν,  τότε οι Κεντρικές Τράπεζες δεν μπορούν  να μειώσουν άλλο τα επιτόκια. Εφαρμόζεται μια ορισμένη τακτική, γνωστή ως Ποσοτική Χαλάρωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ποσοτική Χαλάρωση επιτρέπεται να εφαρμοστεί μόνο αν η Κεντρική Τράπεζα ελέγχει το νόμισμα που χρησιμοποιεί  χώρα. Στην Ευρωζώνη αυτό συνεπάγεται την εφαρμογή της Ποσοτικής Χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και όχι από την Κεντρική Τράπεζα κάθε χώρας.

 

Τρόπος εφαρμογής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ξεκίνησε τον Μάρτιο ένα πολύ μεγάλο πρόγραμμα αγορών ομολόγων (κρατικών και ιδιωτικών), ύψους 60 δισ. ευρώ κάθε μήνα . Το συνολικό ύψος του προγράμματος φθάνει τα 1,1 τρισεκατομμύρια ευρώ και έχει ως στόχο να αυξήσει τον πληθωρισμό προς το επίπεδο του 2% και ταυτόχρονα να βοηθήσει την ανάπτυξης της καχεκτικής οικονομίας της Ευρωζώνης. Ο Πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι τόνισε ότι η ΕΚΤ με τη νομισματική πολιτική της μπορεί μόνο να δημιουργήσει τις βάσεις για την ανάπτυξη, αυξάνοντας τη ρευστότητα των τραπεζών. Για να υπάρξει η ανάπτυξη πρέπει να γίνουν επενδύσεις και αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει την εμπιστοσύνη από την πλευρά των επενδυτών και την προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.Οι αγορές ομολόγων θα αφορούν τους τίτλους με επενδυτική διαβάθμιση, ενώ για τα ελληνικά (και κυπριακά) ομόλογα που δεν έχουν επενδυτική διαβάθμιση οι αγορές θα γίνονται, εφόσον οι χώρες βρίσκονται σε πρόγραμμα. Οι αγορές ελληνικών τίτλων δεν μπορούν να αρχίσουν πριν από τον Ιούλιο, επειδή η ΕΚΤ – που έχει ήδη στο χαρτοφυλάκιο της ελληνικά ομόλογα – δεν μπορεί να αγοράζει πάνω από το 33% των ομολόγων μίας χώρας και συνεπώς θα πρέπει να εξοφληθούν πρώτα τα ομόλογα που λήγουν το καλοκαίρι. Ο κ. Ντράγκι παρέκαμψε τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της ΕΚΤ όσον αφορά στην πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, αν και αναγκάσθηκε να δεχθεί τις αντιρρήσεις της Γερμανίας στον επιμερισμό του κινδύνου από τις αγορές κρατικών ομολόγων σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης. Έτσι, ο επικεφαλής της ΕΚΤ δήλωσε ότι τον κίνδυνο μη αποπληρωμής των ομολόγων κάθε χώρας θα έχει η αντίστοιχη εθνική κεντρική τράπεζά της που θα τα αγοράζει, ενώ η ΕΚΤ θα αναλαμβάνει τον κίνδυνο μόνο για το 8% των συνολικών αγορών ομολόγων. Επίσης, ο κίνδυνος θα επιμερίζεται σε όλες τις χώρες για τις αγορές ομολόγων ευρωπαϊκών θεσμών οι οποίες αντιστοιχούν στο 12% του συνολικού προγράμματος, οπότε η διάχυση του κινδύνου θα αφορά στο 20% των συνολικών αγορών (περίπου 220 δις. ευρώ). Ο Πρόεδρος της ΕΚΤ τόνισε ότι οι αγορές των ομολόγων θα αποφασίζονται κεντρικά από τη Φρανκφούρτη και συνεπώς δεν τίθεται θέμα παράκαμψης της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της κεντρικής τράπεζας.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Όσον αφορά την Ελλάδα, τον Ιούλιο και αφού αποπληρώσει τα ομόλογα που λήγουν τότε και βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο της ΕΚΤ  θα μπορούσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αρχίσει να αγοράζει ελληνικά ομόλογα, σύμφωνα με τους κανόνες του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης.

Για την Ελλάδα θα ισχύουν οι γενικοί κανόνες που ισχύουν για όλες τις χώρες της ευρωζώνες, δηλαδή η ΕΚΤ θα μπορέσει να αγοράσει έως το 33% των κρατικών ομολόγων που διαπραγματεύονται στη δευτερογενή αγορά, ενώ δεν θα μπορεί να αγοράζει πάνω από το 25% για κάθε μία συγκεκριμένη έκδοση (π.χ. 5ετή ομόλογα). Ο κ. Ντράγκι διευκρίνισε ότι για την περίπτωση της Ελλάδος η συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης προϋποθέτει ότι είναι σε ισχύ η εξαίρεση που είχε θεσπίσει η ΕΚΤ για την αποδοχή των ελληνικών ομολόγων ως ενέχυρο για όσο διάστημα η χώρα βρίσκεται σε πρόγραμμα. Διευκρινίζεται ότι το χρονικό όριο του Ιουλίου τίθεται διότι η ΕΚΤ διαθέτει στο χαρτοφυλάκιο της ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, επομένως αν αγόραζε από το Μάρτιο θα ξεπερνούσε το όριο του 33% που έθεσε η ίδια.

 

Αντιπαράθεση μεταξύ του κ.Ντράγκι(ΕΚΤ) και του κ. Βάιντμαν( Μπουντεσμπανκ)

Με την ανακοίνωση του προγράμματος της Ποσοτικής Χαλάρωσης έχει ξεκινήσει μια άτυπη κόντρα μεταξύ του κ. Ντράγκι και του κ. Βάιντμαν για τα αποτελέσματα που θα έχει αυτό το μέτρο. Αναλυτικότερα το λόγος της αντιπαράθεσης είναι το πώς θα αντιμετωπιστεί ο αρνητικός πληθωρισμός ή αποπληθωρισμός. Αν οι τιμές των αγαθών πέφτουν σίγουρα είναι καλό για το κόσμο που με τα ίδια χρήματα θα αγοράζει περισσότερα αγαθά. Όταν περιμένεις να πέσουν οι τιμές δεν αγοράζεις. Και αυτό δεν είναι καλό σε μια οικονομία που η κατανάλωση είναι σχεδόν το άλφα και το ωμέγα. Έπειτα υπάρχουν και τα χρέη, τα κρατικά κυρίως χρέη που είναι πάρα πολλά. Η Ελλάδα για παράδειγμα χρωστά 322δις. Αν όμως ο πληθωρισμός είναι υψηλός ουσιαστικά θα τα ροκανίσει και αν είναι αρκετά υψηλός τότε σχεδόν θα τα μηδενίσει. Γιατί 100 ευρώ σε 30 χρόνια δεν έχουν την ίδια αξία με 100 ευρώ σήμερα. Αυτή είναι και η ιδέα της επιμήκυνσης και όχι του κουρέματος του χρέους. Σε αυτό το σημείο συμφωνεί και ο κ.Βάιντμαν . Εκεί που διαφέρουν είναι στο πως πρέπει να γίνει. Ο κ.Ντράγκι θέλει να το κάνει αυξάνοντας την ποσότητα του χρήματος σε κυκλοφορία. Η θεωρία λέει πως αν η κεντρική τράπεζα δώσει πολλά χρήματα στις τράπεζες τότε οι τράπεζες θα το μοιράσουν στην αγορά με δάνεια και έτσι θα έχουμε ανάπτυξη και πληθωρισμό. Στην πράξη αυτό δεν έγινε ούτε στην Ιαπωνία αλλά ούτε και στην Αμερική. Ο κ.Βάιντμαν λέει πως η Ευρώπη δεν είναι μια ενιαία οικονομία αλλά πολλές με πολλά διαρθρωτικά προβλήματα και η λύση Ντράγκι είναι όχι μόνο απλοϊκή αλλά και άκρως επικίνδυνη για την Ευρώπη. Κινδυνεύει όλο το Ευρωπαϊκό εγχείρημα αν αντί για ένα πληθωρισμό της τάξεως του 2% η κατάσταση ξεφύγει και τότε θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να την συγκρατήσεις. Ο κ.Βάιντμαν προτάσσει θεσμικές και διαρθρωτικές αλλαγές πρώτα. Διότι η χαλάρωση θα δημιουργήσει περισσότερες φούσκες. Ο χρόνος θα δείξει  αν ο κ. Ντράγκι έπραξε σωστά ή αν έπρεπε να εφαρμοστούν πρώτα οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις του κ.Βάιντμαν.

 

Αποδοκιμασίες της Ποσοτικής Χαλάρωσης και της εφαρμογής της

Σύμφωνα με τους πολέμιους  της ποσοτικής χαλάρωσης, δεν υπήρξε σωστή κατανομή αγοράς ομολόγων με  αποτέλεσμα η ρευστότητα στην Ε.Ε. να διοχετευτεί  σε λάθος τσέπες και οι λαθεμένες πολιτικές της Ε.Ε. όχι μόνο να μην βοηθούν στην έξοδο από την κρίση  και να μην οδηγούν σε ανάπτυξη αλλά να διευρύνουν την κρίση και να οδηγούν σε ύφεση και τον ιδιωτικό τομέα αλλά και τις τράπεζες. Το χειρότερο όμως δεν έχει έρθει ακόμη και αφορά το κόστος της ποσοτικής χαλάρωσης για τον ίδιο τον Ευρωπαίο, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχοντας σχεδόν μηδενικά κεφάλαια η ίδια, θα υποχρεωθεί  να μετακυλήσει το κόστος της ποσοτικής χαλάρωσης στους ίδιους τους Ευρωπαίους πολίτες. Η ποσοτική χαλάρωση όπως υποστηρίζουν, όχι μόνο δεν θα λύσει το πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μάλλον θα το χειροτερεύσει, κρίνοντας από τα αποτελέσματα αυτής  της τακτικής μέχρι τώρα.

Οι κινήσεις της ΕΚΤ  και τα αποτελέσματα τους έχουν φέρει τα πάνω κάτω στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης  αλλά και στον τραπεζικό κλάδο. Έχει γίνει αφορμή διαμάχης για κυβερνήσεις με την αντιπολίτευση τους, θέμα προπαγάνδας από ημιμαθείς καιροσκόπους, πεδίο αντιπαράθεσης ακαδημαϊκών,  και λόγος διχασμού των πολιτών. Με την πάροδο του χρόνου και την ανάδειξη των επιπτώσεων της Ποσοτικής Χαλάρωσης, θα αποδειχθεί ποιος είχε δίκιο και κατά πόσο αποτελεσματικό ήταν αυτό το μέτρο. Αυτό που όλοι απεύχονται είναι να μην επωμιστούν το βάρος οι απλοί πολίτες και να μην βρεθούν  ενώπιον  απρόοπτων και μη ελεγχόμενων καταστάσεων.

 

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ:

www.news247.gr

www.euretirio.com

www.emea.gr

www.bankingnews.gr

www.tovima.gr

www.cnn.gr

www.capital.gr

www.europarl.europa.eu

www.liberal.gr

www.1forex.gr

Απάντηση