Το 1990 ,στην Ιαπωνία, εκτυλίχθηκε μια πρωτοφανής κρίση στην αγορά ακινήτων η οποία διήρκεσε 20 χρόνια και ονομάστηκε “ιαπωνικός χειμώνας”.
Η Ευρώπη είναι η μόνη ήπειρος σύμφωνα με τα στοιχεία του IMF που εν έτη 2016 συνεχίζει να ταλανίζεται από την κρίση.
Πλέον η κρίση στην Ασία και στην Αμερική είχε ήδη λάβει τέλος σύμφωνα πάντα με το IMF.
Η κρίση που ξεκίνησε από την Αμερική έδειξε το χειρότερο της πρόσωπο στην Ευρωπαϊκή ήπειρο.
Ας κάνουμε μια σύγκριση των διαφορετικών προσεγγίσεων μεταξύ Ε.Ε και ΗΠΑ, της αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης του 2008.Η Αμερική αντιμετώπισε την κρίση με την εφαρμογή μιας θεραπείας τριών βημάτων.
Το πρώτο στάδιο ,είχε δύο σκέλη, το πρώτο σκέλος ,αφορούσε την στήριξη των προβληματικών στοιχείων ενεργητικού(TARP,Troubled Asset Relief Program),το οποίο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 και είχε ως στόχο την εκκαθάριση όλων των μη υγιών τραπεζών των ΗΠΑ.Η κυβέρνηση των ΗΠΑ αγόρασε τοξικά στοιχεία ενεργητικού ύψους 380 δις δολαρίων αναδιαρθρώνοντας το τραπεζικό σύστημα .Το δεύτερο σκέλος είχε ως στόχο την οικονομική στήριξη(20 δις) των μεγάλων βιομηχανιών κυρίως της general motors και της general electrics.Αποτέλεσμα του TARP ήταν ότι σε λιγότερο από δύο χρόνια οι περισσότερες αμερικάνικες επιχειρήσεις δεν είχαν πλέον ανάγκη την κρατική εγγύηση ή αγόρασαν ξανά τις πρώην τοξικές μετοχές τους. Το 2014 το TARP έλαβε τέλος επαναφέροντας την εμπιστοσύνη μεταξύ τραπεζών και πολιτών αλλά και καθιστώντας την βιομηχανία ισχυρή. (FINANCIAL SECTOR ASSESSMENT PROGRAM, July 2015)
Η Ε.Ε δεν πήρε την απόφαση για να εφαρμόσει ένα αντίστοιχο πρόγραμμα .Η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα εφάρμοσε μια ελαφριά χρηματοδότηση μέσω των LTRO I,II(παροχή μακροχρόνιας αναχρηματοδότησης).Εκτός από αυτό το ευρωπαϊκό μέτρο κάθε κράτος παρείχε κάποιες εγγυήσεις χωρίς σαφή ευρωπαϊκή γραμμή ,πράγμα το οποίο δυσχεραίνει τον προσδιορισμό του μεγέθους του προβλήματος.
Ένα ακόμα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι ότι οι όποιες ρυθμίσεις που εκδίδει-ή και τα stress test που είναι στο επίκεντρο- αφορούν μόνο 130 τράπεζες, τις λεγόμενες και ως συστηματικές .Η πρόσφατη ιστορία έδειξε όμως ότι ακόμα και μια μικρή στεγαστική τράπεζα στην Αυστρία, ,όπως η Hypo Alpe Bank,με την χρεοκοπία της είχε αποσταθεροποιητικές τάσεις για το ευρώ. Ή ακόμα και η χρεοκοπία της Anglo-Irish bank(μη συστηματική) οδήγησε την Ιρλανδία στην χειρότερη κρίση της νεώτερης ιστορίας της.
Το δεύτερο στάδιο των ΗΠΑ ήταν η ποσοτική χαλάρωση (QE)από την FED (το επιτόκιο πλέον παύει να αποτελεί όπλο για περαιτέρω ενίσχυση της οικονομίας. Με απλά λόγια η Κ.Τ αγοράζει χρηματοπιστωτικά προϊόντα (ομόλογα κα) από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και έτσι <<ρίχνει>> χρήμα στην αγορά .Παρότι η αμερικάνικη οικονομία είχε εξυγιανθεί με το TARP το QE έδωσε μια επιπλέον ώθηση .Έτσι εξασφαλίστηκε ότι ο μέσος αμερικάνος θα αγόραζε ξανά ένα νέο σπίτι, νέο αυτοκίνητο ,αυξάνοντας δηλαδή την εσωτερική κατανάλωση-που οδηγεί την οικονομία σε ανάπτυξη.
Η Ευρώπη από την άλλη δεν ακολούθησε το παράδειγμα της Αμερικής ούτε αυτή την φορά, έως ότου φτάσουμε το 2015-7 χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης- σε οριακό σημείο αποπληθωρισμού (Allard, Brooks, Bluedorn, Bornhorst, Ohnsorge, & Puh, September 25, 2013)
Και μόνο τότε η Κ.Τ αποφάσισε να κάνει QE περίπου ενός τρις ώστε να αποφευχθεί έσχατο σενάριο του αποπληθωρισμού.
Η Τρίτη δόση του Αμερικάνικου φαρμάκου ονομάζεται πακέτο κινήτρων(stimulus package)-ύψους 831 δις – είναι στην ουσία μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική όπου δίνονται κρατικές επιχορηγήσεις σε καινοτομίες, ενισχύονται οι δημόσιες υποδομές(δρόμοι) , μειώνονται οι φόροι και αυξάνονται τα κοινωνικά επιδόματα σε επισφαλείς πολιτείες (Φλόριντα).
Η αντιμετώπιση της κρίσης από τους Ευρωπαίους ηγέτες είναι φανερό ότι δεν είναι η καλύτερη δυνατή άλλωστε το 2009 το ΔΝΤ προέβλεψε ανάπτυξη στις ΗΠΑ 3% ενώ στη ν ευρωπαϊκή ένωση μόλις 1% . (Cottarelli, March 6 , 2009)
Ακόμα και η ανάπτυξη που σημειώνει τώρα η Ε.Ε θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως αποτέλεσμα συγκυριακών φαινομένων όπως η πτώση των τιμών ενέργειας ,των χαμηλών επιτοκίων και της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής που κρατάει το ευρώ σε χαμηλά επίπεδα
Η Ευρώπη κινδυνεύει να πέσει στην παγίδα του ιαπωνικού χειμώνα-στασιμοπληθωρισμού-που δυστυχώς είναι το αποτέλεσμα λανθασμένων πολιτικών ή πολύ καθυστερημένων σωστών πολιτικών. Η έλλειψη πολιτικής βούλησης και τα χαοτικά πολυάριθμα ευρωπαϊκά όργανα με τους δαιδαλώδης μηχανισμούς τους καθιστούν την Ευρώπη από έναν οικονομικό γίγαντα σε έναν πολιτικό νάνο.
Είναι γεγονός ότι μπορεί να υπάρξουν κράτη χωρίς δικό τους νόμισμα, αλλά νόμισμα χωρίς κράτος-ενιαία πολιτική κατεύθυνση-? Σύμφωνο Σταθερότητας που είχε συμφωνηθεί έχει καταπατηθεί με κάθε πιθανό τρόπο και πώς να μην καταπατηθεί όταν η ίδια χώρα είναι κριτής και κρινόμενος ?
Ο Συμβιβασμός του Λουξεμβούργου από την άλλη –ομόφωνη απόφαση για λήψη αποφάσεων-καθιστά ιδιαίτερα χρονοβόρα και δυσκίνητη την λήψη αποφάσεων.
Υ.Γ 1: O Paul Krugman διάσημος οικονομολόγος Αριστερών πεποιθήσεων υποστήριξε ότι <<επειδή η νομισματική ένωση δεν συνοδεύεται από πολιτική ένωση, στην ευρωπαϊκή ήπειρο ασκείται μια τρομερά περιοριστική πολιτική>>
Υ.Γ 2: O Alan Greenspan πρώην πρόεδρος της fed και ηγέτης της δεξιάς δήλωσε ευθέως ότι<< το ευρώ μπορεί να σωθεί μόνο μέσω της δημιουργίας μια πολιτικής Ένωσης>>
Βιβλιογραφία
Allard, C., Brooks, P. K., Bluedorn, J. C., Bornhorst, F., Ohnsorge, F., & Puh, K. M. (September 25, 2013). Toward A Fiscal Union for the Euro Area. IMF.
Cottarelli, C. (March 6 , 2009). The State of Public Finances:. D.C: IMF.
(July 2015). FINANCIAL SECTOR ASSESSMENT PROGRAM. Washington D.C: IMF.
