Παναγιώτης Τσένος, Φοροτεχνικός σύμβουλος επιχειρήσεων / συγγραφέας φορολογικών & οικονομικών μελετών
Τι θα γινόταν αν η Apple και η Amazon ιδρύονταν στην Ελλάδα;
Όχι, δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με άμεσους και έμμεσους φόρους, συντελεστές, φορολογικά συστήματα και το ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο. Απλά θα δούμε, πώς κάποιες μικρές θεσμοθετημένες «λεπτομέρειες», είναι πιθανό σε κάποιες περιπτώσεις να δυσχεράνουν την έναρξη λειτουργίας μιας επιχείρησης. Τι θα έγραφε άραγε έως και σήμερα η επιχειρηματική ιστορία αν δύο από τις πλέον θρυλικές φυσιογνωμίες, ο αείμνηστος Steve Jobs και ο Jeff Bezos είχαν γεννηθεί στην πατρίδα μας και προσπαθούσαν να δημιουργήσουν εδώ τις εταιρίες τους;
Σ’ ένα τέτοιο, εντελώς θεωρητικό ερώτημα θα μπορούσαν να διατυπωθούν μόνο υποκειμενικές γνώμες, οι οποίες μάλιστα θα καταλάμβαναν όλο το εύρος των πιθανών απαντήσεων. Το βέβαιο είναι ότι, από το πρώτο κιόλας στάδιο των προσπαθειών τους και οι δυο θα συναντούσαν κάποια εμπόδια. Ουσιαστικά, το σημείο εκκίνησης δύο εκ των κορυφαίων και πλέον εμβληματικών εταιριών σε παγκόσμια κλίμακα, δεν ήταν άλλο από τα γκαράζ των σπιτιών των ιδρυτών τους.
Αν επιχειρούσαν κάτι ανάλογο στη χώρα μας η αρμόδια κατά περίπτωση εφορία θα τους ενημέρωνε ότι δεν προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί τμήμα των κατοικιών τους για έναρξη τέτοιου είδους επιχειρήσεων και συνεπώς δεν είναι εφικτό να προχωρήσουν οι διαδικασίες ίδρυσης. Θα έπρεπε τότε, να μπουν σε μια διαδικασία αναζήτησης αμιγώς επαγγελματικών χώρων, με ότι αυτό συνεπάγεται από άποψη κόστους για μια επιχείρηση που δεν έχει ακόμα έσοδα.
Το νομοθετικό status quo για την έδρα εμπορικής, παραγωγικής ή μεταποιητικής επιχείρησης στην Ελλάδα
Η παράλληλη χρήση της κατοικίας και ως επαγγελματική στέγη επιτρέπεται μόνο στις περιπτώσεις άσκησης επαγγελμάτων παροχής υπηρεσιών. Απαγορεύεται δηλαδή κάτι ανάλογο σε εμπορικές, μεταποιητικές ή παραγωγικές επιχειρήσεις. Εκ των πραγμάτων άλλωστε, πως θα μπορούσε μια παραγωγική εταιρία να εδρεύει σε ένα διαμέρισμα; Υπάρχει επίσης το συνταγματικά κατοχυρωμένο οικογενειακό άσυλο, οπότε και δυσχεραίνονται οι διαδικασίες των φοροελέγχων. Ειδικά για τις πολυκατοικίες, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τους ισχύοντες κανονισμούς που συνήθως συμπεριλαμβάνουν σχετικούς περιορισμούς. Να ξεκαθαρίσουμε λοιπόν, ότι οι συγκεκριμένες, ισχύουσες διατάξεις είναι κατ’ αρχήν βάσιμες και πέρα ως πέρα λογικές.
Ιδανικές συνθήκες και πρόσφορο επιχειρηματικό περιβάλλον, στη βορειοδυτική λωρίδα των ΗΠΑ
Για να επιστρέψουμε όμως στο αρχικό, ρητορικό ερώτημα. Είναι προφανές ότι πέρα από την ευφυΐα και την οξυδέρκεια των ιδρυτών τους, τόσο η Apple όσο και η Amazon, εξελίχθηκαν σ’ ένα ιδανικό, υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον. Άλλωστε, πολλές από τις εταιρίες που -μεταφορικά θα λέγαμε- κινούν τον πλανήτη μας, εδράζονται είτε στο Palo Alto και τα μέρη πέριξ του Πανεπιστημίου του Stanford είτε στη ζώνη επιχειρηματικότητας γύρω από το Seattle. Συνάγεται εύλογα το συμπέρασμα ότι -ειδικά σ’ εκείνη τη βορειοδυτική λωρίδα των ΗΠΑ- υπάρχει ένα πρόσφορο περιβάλλον που βοηθάει τις εταιρίες να ανθίσουν, να εξελιχθούν και εν τέλει κάποιες από αυτές να γιγαντωθούν ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αδήριτη ανάγκη η φορολογική νομοθεσία να προσαρμόζεται στα δεδομένα της εποχής
Κατ’ αντιστοιχία, πρέπει κι εδώ να βρούμε και να εφαρμόσουμε κάποιες μεθόδους που θα προάγουν την επιχειρηματικότητα. Σήμερα, υπάρχουν επιχειρήσεις ανά την υφήλιο που αγοράζουν εμπορεύματα και κατόπιν, απλά υλοποιούν τις παραγγελίες που έχουν λάβει ηλεκτρονικά, πακετάρουν και αποστέλλουν τα αγαθά τους. Καθώς και μικρής κλίμακας επιχειρήσεις παραγωγής χειροποίητων ή μη αντικειμένων.
Οι εξελίξεις στην επιχειρηματικότητα τρέχουν με ραγδαίους ρυθμούς, και οι δημόσιες δομές να πρέπει να κινούνται σε τροχιά παράλληλη με την εποχή μας. Μόνο έτσι θα αυξηθεί και ο δείκτης ανταγωνιστικότητας των εταιριών μας.
Ως παράδειγμα προσαρμογής της φορολογίας στις νέες συνθήκες της αγοράς μπορούμε να αναφέρουμε τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Το airbnb και οι αντίστοιχες συναφείς πλατφόρμες, δημιούργησαν μια νέα πραγματικότητα. Και ουσιαστικά τα φορολογικά επιτελεία ανά τον κόσμο κλήθηκαν να διαμορφώσουν ειδικό κανονιστικό και φορολογικό πλαίσιο, κάτι που συνέβη τελικά και στη χώρα μας με την ψήφιση ειδικών διατάξεων περί οικονομίας διαμοιρασμού και βραχυχρόνιων μισθώσεων.
Κατ’ αντιστοιχία, θα πρέπει κάποια στιγμή να αντιμετωπιστούν με μεγαλύτερη ευελιξία και έξω από τα στενά πλαίσια, περιπτώσεις start-up επιχειρήσεων που ίσως εκ των πραγμάτων και για ένα μικρό χρονικό διάστημα υποχρεούνται λόγω κόστους να δηλώσουν προσωρινά ως έδρα συγκεκριμένο τμήμα μιας κατοικίας. Θα μπορούσε λοιπόν -πάντοτε βέβαια υπό αυστηρές προϋποθέσεις- να παρέχεται η δυνατότητα στην αρμόδια εφορία να εξετάζει επί του πραγματικού και ξεχωριστά την κάθε περίπτωση. Σε τελική ανάλυση, ακόμα και καθαρά φοροεισπρακτικά να το αντιμετωπίσουν οι αρμόδιες αρχές, είναι σαφώς προτιμότερο να λειτουργεί μια νόμιμα ιδρυθείσα επιχείρηση, παρά να υπάρχουν φαινόμενα παραοικονομίας, έστω και σε μικρή κλίμακα.
