Ασημένια Νικολέτα Δήμου, Φοιτήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ
Πώς ορίζεται ένα πράσινο ομόλογο και ποια είναι η θέση του στη σχέση επενδυτών-εκδοτών; Ποιος είναι ο κύριος κίνδυνος που καλείται να αντιμετωπίσει;
Είναι πράγματι αξιοσημείωτη η έμφαση που δίνεται τις τελευταίες δεκαετίες στην ανάπτυξη της πράσινης επιχειρηματικότητας και την αναγκαία στροφή στη βιωσιμότητα, όπως αυτή απορρέει μέσω των οικονομικών δραστηριοτήτων. Πρόκειται για μία νέα τάση η οποία στοχεύει στην πρακτική εφαρμογή των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις πράσινες συμφωνίες, για τη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων στις νέες επενδύσεις. Σημαντικό παράδειγμα, αποτελούν τα πράσινα ομόλογα, τα οποία προέκυψαν για πρώτη φορά από τη Συμφωνία του Παρισιού (2015). Ανεξαρτήτως όμως από την συμβολή τους στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ευνοούν τόσο τους εκδότες τους, όσο και τους ενδιαφερόμενους επενδυτές.
Πώς ορίζεται όμως ένα πράσινο ομόλογο;
Σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρόκειται για μία σταθερή χρηματοδότηση, που αξιοποιείται από κράτη και ιδιωτικές εταιρείες, για πράσινες επενδύσεις, με στόχο την μετάβαση σε μία βιώσιμη οικονομία. Πρόκειται, λοιπόν, για ομόλογα τα οποία χρησιμοποιούνται για την χρηματοδότηση έργων, που βασίζονται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, την διαχείριση αποβλήτων, με μείωση στις εκπομπές άνθρακα, καθώς και την ανάπτυξη μέσων μαζικής μεταφοράς με βιώσιμες πρακτικές. Η χρήση τους σε πράσινες επενδύσεις κρίνεται απαραίτητη, αφού το 90% του κεφαλαίου τους οφείλει να καλύπτει βιώσιμο έργο.
Τα οφέλη των πράσινων ομολόγων
Ανεξαρτήτως του περιβαλλοντικού σκοπού των πράσινων ομολόγων, οι επιδράσεις τους επεκτείνονται και στους ίδιους τους επενδυτές και τους εκδότες. Ειδικότερα, αποτελούν επενδυτικό κίνητρο, καθώς χαρακτηρίζονται από χαμηλό χρηματοοικονομικό κίνδυνο, ενώ παράλληλα επιτρέπουν την συνεισφορά και των δύο πλευρών στην πράσινη μετάβαση, χωρίς χρηματοοικονομική επιβάρυνση. Επιπλέον, βοηθά τους επενδυτές να συμβαδίσουν με τα νέα δεδομένα των οργανωμένων αγορών, όπως είναι τα χρηματιστήρια ενέργειας, τα οποία συνεχώς αναπτύσσουν νέα κριτήρια επενδύσεων και εκδόσεων, με βάση τους διαρκώς εξελισσόμενους βιώσιμους θεσμούς.
Παράλληλα, ο μειωμένος επιχειρηματικός κίνδυνος, τους επιτρέπει να αναπτύξουν τις δραστηριότητες τους σε ένα ασφαλέστερο πλαίσιο, ενώ παράλληλα τους προσφέρει τα αναγκαία μέσα για την επίτευξη τους. Κύριο θετικό στοιχείο, αποτελεί το γεγονός πως τα πράσινα ομόλογα, αποδεδειγμένα, κατέχουν αρνητικό ασφάλιστρο και ιδιαίτερα πλεονασματική ρευστότητα, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα εκδιδόμενα ομόλογα, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν υψηλότερες αποδόσεις με μικρότερη μεταβλητότητα. Οι προκείμενες θετικές διαφοροποιήσεις συνυφαίνονται με τον χαμηλό επιχειρηματικό κίνδυνο και την ευκαιρία ανάπτυξης του επενδυτικού χαρτοφυλακίου με νέες ευκαιρίες, τα οποία καθιστούν τα πράσινα ομόλογα ιδιαίτερα θελκτικά στους επενδυτές. Τέλος, συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη μιας νέας, βιώσιμης εικόνας του επιχειρηματία, η οποία προσελκύει νέο καταναλωτικό κοινό και εδραιώνει ένα θετικό προφίλ στην αγορά.
Όσον αφορά τους εκδότες, τα οφέλη είναι ανάλογα. Ειδικότερα, μέσω της έκδοσης πράσινων ομολόγων διευρύνουν σημαντικά την επενδυτική τους βάση, καθώς ανταποκρίνονται σε μία νέα ομάδα επενδυτών, καλύπτοντας τα κριτήρια τους για την βιωσιμότητα και το “πράσινο επιχειρείν”. Παράλληλα, αποφαίνονται στη ζήτηση που προκαλείται στην σύγχρονη αγορά, για αύξηση των βιώσιμων επενδυτικών προϊόντων, που συμβάλλουν στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Ωστόσο, τα θετικά αποτελέσματα εμπίπτουν και σε χρηματοοικονομικό επίπεδο, καθώς πολλοί επενδυτές εμφανίζονται ελαστικότεροι στην διαπραγμάτευση του επιτοκίου, λόγω των συνεχών αναγκών της αγοράς για βιώσιμες επενδύσεις. Πρόκειται για χαμηλότερο κόστος δανεισμού “greenium” εκ του οποίου ο εκδότης ενός πράσινου ομολόγου εκμεταλλεύεται οικονομικά το πλεονέκτημα τιμολόγησης. Τέλος, σημαντική θετική επίδραση αποκτά και η ίδια η εταιρία, ως προς το πρόσωπο που παρουσιάζει στην αγορά, ενισχύοντας τη φήμη της, μέσω του οικολογικού προσανατολισμού της.
Greenwashing
Παρόλα αυτά, η πρωτοβουλία των πράσινων ομολόγων έχει αμφισβητηθεί συστηματικά για το εάν πράγματι τηρείται η ρήτρα χρήσης του κεφαλαίου για πράσινες επενδύσεις, χωρίς οι εταιρείες να παραπλανούν, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές τους προθέσεις. Πρόκειται για το ζήτημα του “greenwashing” κατά το οποίο, επιχειρήσεις καταχράζονται τα πράσινα ομόλογα με ψευδείς ή αποκλίνουσες πληροφορίες, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν τις δραστηριότητες τους, αποκλείοντας τη βιωσιμότητα. Το φαινόμενο αυτό, αποτελεί απόρροια της θεσμικής “χαλαρότητας” που παρατηρείται σε πολλές χώρες, λόγω της έλλειψης ειδικής νομοθεσίας, ενώ πολλές φορές προκύπτει από αντικρουόμενες πρακτικές οι οποίες αλληλοαναιρούν τα αποτελέσματα τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πράσινο ομόλογο που εκδόθηκε από την Πολωνία το 2016, το οποίο αμφισβητήθηκε για την πραγματική του υπόσταση.
Case study- Το πράσινο ομόλογο της Πολωνίας
Αξιοσημείωτη είναι λοιπόν, η περίπτωση της Πολωνίας, η οποία αποτέλεσε το πρώτο κράτος παγκοσμίως, που εξέδωσε Πράσινο Ομόλογο τον Ιούνιο του 2016. Συγκεκριμένα, αφορούσε ζητήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, βιώσιμων αγροτικών δραστηριοτήτων, αναδάσωσης, Εθνικών Πάρκων, καθώς και ανάπτυξης φιλικών προς το περιβάλλον μέσων μεταφοράς. Η έκδοση, ωστόσο, ενός πράσινου ομολόγου υπόκεινται σε περιορισμούς, αποκλείοντας επενδύσεις σε έργα που είτε περιλαμβάνουν την καύση ορυκτών καυσίμων, είτε προορίζονται για τη μεταφορά, παραγωγή και αποθήκευση τους. Αυτό είναι το κύριο επιχείρημα των αντιδράσεων, που προκλήθηκαν κατά του πράσινου ομολόγου της Πολωνίας, καθώς η χώρα παρουσίαζε υψηλά στοιχεία εξάρτησης στον άνθρακα, σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης (περίπου 70% της ηλεκτροπαραγωγής προερχόταν από τη καύση ορυκτών). Αναμφίβολα, το πράσινο ομόλογο της Πολωνίας αποτέλεσε σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της αγοράς βιωσιμότητας, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία που εξέδωσε, κατάφερε να αποφέρει 292,1 εκ. στον τομέα των βιώσιμων Αγροτικών Επιχειρήσεων, 21 εκ. σε επενδύσεις αναδάσωσης, 35,4 εκ. στα Εθνικά Πάρκα, 155,2 εκ. στην παραγωγή και χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και τέλος 241,3 εκ. σε πράσινα μέσα μεταφοράς.
Συμπερασματικά, τα πράσινα ομόλογα αποτελούν ένα μεγάλο βήμα προς την επίτευξη βιωσιμότητας και η σύνδεση τους με τη σύγχρονη αγορά αποτελεί μία νέα πραγματικότητα, με ανάγκες προσαρμογής. Η προσαρμογή αυτή δεν αφορά αποκλειστικά τους επενδυτές και τους εκδότες, αλλά επηρεάζει άμεσα και το καταναλωτικό κοινό, καθιστώντας αναγκαία την εναρμόνιση του θεσμικού καθεστώτος με τις ανάγκες προστασίας των αγορών.
Πηγές :
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 2023. “Πράσινα ομόλογα: περισσότερη διαφάνεια, όχι ψευδοοικολογική ταυτότητα.” Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. https://www.europarl.europa.eu/topics/el/article/20230928STO06003/prasina-omologa-perissoteri-diafaneia-ochi-pseudooikologiki-tautotita.
Κατσέτου, Γεωργία Ε. 2020. ΠΡΑΣΙΝΑ ΟΜΟΛΟΓΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ, Διπλωματική Εργασία. https://dione.lib.unipi.gr/xmlui/handle/unipi/13080.
Bibhudatta, Amlan. 2023. “Greenium: Meaning and determinants.” Centre for Energy Finance. https://www.ceew.in/cef/quick-reads/analysis/greenium.
Ministry Of Finance- Republic of Poland. 2018. “Sovereign Green Bonds in Poland.” World Bank. https://thedocs.worldbank.org/en/doc/893761541540770521-0340022018/original/BS5R.ZimaSovereignGreenBondsinPoland.pdf.
Sovereign Green Bonds: Lessons from Poland’s First Green Bond. 2017. https://thedocs.worldbank.org/en/doc/893761541540770521-0340022018/original/BS5R.ZimaSovereignGreenBondsinPoland.pdf.
